Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Zakorzenienie,wykorzenienie;metaforawrefleksjisocjologicznej
oznaczadrugi”(Derrida2002:268).Zkoleiantropologicznaperspektywa
odwoływałasiędometaforyzowaniajakospecyficznieludzkiejumiejęt-
ności.DlaArystotelesazdolnośćtabyładaremnatury,naktóryskładała
sięjęzykowaumiejętnośćukładaniametafor,zastępowaniajednejnazwy
inną,aźródłemjejmiałbyćwrodzonytalentdodostrzeganiaukrytych
podobieństw.RównieżwważnejpracypoświęconejmetaforzeLakoff
iJohnson(1998:38)wyrażająpogląd,żeDistnieniemetaforjakowyrażeń
językowychjestmożliwedziękitemu,iżtkwiąonewsystemiementalnym
człowieka”.
Obecnośćmetaforwnauceprowadziładopytańozasadnośćich
użycia.Wodpowiedzipodkreślano,żeodwoływaniesiędonichumożliwia
wychodzeniepozatradycyjnysposóbmyślenia,możliwośćzobrazowania
nowychzjawiskułatwiaichzrozumienie,dlategometaforajaknajbardziej
wspomaganaukowąanalizę.Uzasadnieniatewskazywałynapomocniczą
rolęmetafory,alenieuchylałypytaniaorozróżnieniemetaforyipojęcia.
OdpowiedźNietzschegodotyczącaprawdywyznaczyłajedenzkierunków
tychrozważań:Dprawdysązłudami,októrychzapomniano,żenimisą,
metaforami,któresięzużyłyiutraciłyzmysłowąsiłęwyrazu,moneta-
mi,którychpowierzchniasięstarłaiktóreterazsątraktowanejakme-
tal,jużniejakmonety”(Nietzsche1993:189).MyśltępodejmujeDerri-
da(2002)wobszernymstudiumpoświęconymmetaforze,zatytułowanym
Białamitologia.Metafory,wedługniego,charakteryzująsięmożliwością
wyrażaniadoświadczeńzmysłowych,stądichwzbudzającaemocjeżywot-
ność,którawabstrakcyjnymdyskursiefilozofiizostałazatracona.Metafo-
raipojęciewyznaczająkrańcoweetapydestrukcyjnegoprocesuprzecho-
dzeniaodpoezjidofilozofii,odzmysłowegojęzykażywychmetafordo
językametaforDzużytychiwytartych”,jakimisąpojęcia.VictorTurner
wskazujenapodobnykierunekprzekształceniametafor,wiążącgozpro-
cesamizmianyspołecznej.Metaforyprzenosząceznaczeniapojawiająsię
zpoczątkuwdziełachpoetów,pisarzy,prorokówDopętanychprzezducha
zmiany”.LeczichwieloznacznośćDdziękicyzelatorommyśli”zastępowa-
najestprzezsystemyjednoznacznychpojęćiznaków:Dzmianazaczniesię
profetycznieodmetaforyiskończyinstrumentalnienaalgebrze”.Turner
wskazujenazależnośćmiędzysiłąmetaforyaprocesemprzekształcenia
jejwpojęciepoddającesięempirycznymtestom:Dimbardziejprzekonują-
cajestmetaforaźródłowalubarchetyp,tymwiększąmaszansęzostać
samopotwierdzającymsięmitem,szczelniezabezpieczonymprzedempi-
rycznymobaleniem”(Turner2005:20).
Powyższymilustracjomprzekształceńmetaforywpojęciemożna
przeciwstawićprzykładruchuodwrotnego.Ilustrujągolosypojęciakapi-
tału,którywekonomiizostałdostatecznieprecyzyjniezdefiniowany.Eko-
nomicznedefinicjewskazują,żekapitałemjestkażdyzasób,któryma
