Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
utajonej.Gdyprzebijasiędonaszejświadomości,
stosujemyrozmaitemechanizmyobronnełagodzące
ówlęk–czytowpostacireligiiiwiarywnieśmiertelność,
przynajmniejduszy,czyteżzaprzeczania,
kompulsywnegogromadzenialubposzukiwania
zapomnienia.Epikurproponowałtrzyracjonalne
argumentyłagodzącelękprzedśmiercią:popierwsze
duszajestśmiertelna,ginierazemzciałem,awrazznią
świadomość–niemożnajużwówczasniczegoodczuwać,
wszczególnościżaluanibólu.Podrugie–skorodusza
rozpraszasięwchwiliśmierciinicjużnieodczuwamy,
niemasięczegobać:„śmierćiJanigdyniemogą
zaistniećrazem.Skorojesteśmymartwi,toniewiemy,
żejesteśmymartwi”47.TrzeciargumentEpikuraodwołuje
siędostanuprzednarodzeniem–wedługniego
pośmiercipowracamydotegosamegoniebytu.Jakpisze
psychoterapeutaoddziesięciolecizajmującysięlękiem
egzystencjalnym,jestkilkasposobówjegołagodzenia.
Najskuteczniejszytopoczuciespełnionegożycia,
przekonanie,żecośsięposobiepozostawia
(niekonieczniewsensiematerialnym),atakżeudane
relacjezludźmi,dziękiktórymbędziemypamiętani48.Ale
wobliczuśmierci,ojakiejtumowa–śmiercinaskutek
zdrady,śmiercisamotnejipełnejbólu–trudnowyobrazić
sobiejakiekolwiekśrodkimogąceuśmierzyćlęk.Śmierć
zawszejestdoświadczeniemsamotnym,izolującym
odinnych,niemniejtowłaśnieobecnośćinnychmoże
pomócwumieraniu.Tymczasemtakaobecność,jak
wprzypadkachopisywanychwtejksiążce–obecność
wroga,częstonienawistnaipełnapogardy–musiała
zwiększaćcierpienieumierających.Myślę,żeich
