Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedstawionaklasyfikacjapotwierdzaempirycznieudowodnionewłaś-
ciwościjęzyka,amianowicie,żejęzyktowielopoziomowyiwielofunkcyjny
kodkomunikacyjny,którysłużyludziomdoodtwarzania,tworzeniaiinter-
pretowaniarzeczywistości.
Perswazjaimanipulacja
Perswazja,będącjednymznaczelnychpojęćretorykiklasycznej,oznacza
sztukęprzekonywania(złac.persuasio‘przekonanie,wiara’).Współczesne
szkołylingwistycznewiążąperswazjęzjednązfunkcjijęzyka—nazywaną
różnie:impresywną,perswazyjną,nakłaniającą,dyrektywną25.Perswazjato
działanienadawcy,któregocelemjestwywarciewpływunaprzekonaniaod-
biorcyoraz(ewentualnie)—najegozachowania.Zakładasię,żedziałania
perswazyjnenadawcysąjawne26,aodbiorcajestzorientowanywfunkcji
spełnianejprzezzachowaniajęzykowenadawcy
27.
Perswazyjnysposóbkomunikacji—jakpiszeAntoniBenedikt—totech-
nikawpływania,nakłaniania,namawiania,zachęcania,tłumaczenia,łagodze-
nia,oczarowywania28,toproces,wktórymnadawcapróbujeróżnymisposo-
25Por.propozycjęklasyfikacyjno-analitycznąfunkcjijęzykaitekstu:R.Grzegor-
czykowa:Problemyfunkcjijęzykaitekstuwświetleteoriiaktówmowy.W:„JęzykaKultura”.
T.4:Funkcjejęzykaiwypowiedzi.Red.J.Bartmiński,R.Grzegorczykowa.
Wrocław1991,s.13—28.
26B.Kudra,opisującwyróżnikiderywacjiuwikłanejwrealizacjęfunkcjiperswazyjnej(ce-
lemkreatora-słowotwórcyjestutworzeniederywatu,którywyrażaintencjenadawcy;celem
nadawcytekstuperswazyjnegojesttakieukształtowanietekstu,bywpływałnaodbiorcę),
zwróciłauwagęnakilkazjawiskobserwowanychwewspółczesnymsłowotwórstwie.Dodo-
strzegalnychzabiegówsłowotwórczychzaliczyła:intensywnyrozwójderywacjiniesufiksalnej
kosztemsufiksalnej,ekspansjęzłożeńiquasi-złożeń,internacjonalizacjępodstawiformantów,
intensywnyudziałekspresywnychśrodkówsłowotwórczychinietypowychsposobówtworze-
nianowychsłów;B.Kudra:Słowotwórstwoaperswazja.W:Słowotwórstwoitekst...,s.102.
ZdaniemW.Lubasiasłowotwórstwotypowedlaodmianypotocznejjęzyka(ekspansywnie
wdzierasięwjęzykmediów)stwarzanadawcynieograniczonemożliwościkompozycyjne.Po-
nieważlicznederywatystosowanewsloganachreklamowychmająniewyraźnąmotywację,są
wieloznaczneiekspresywne,możnajestosowaćwtekstachojawnejlubukrytejmanipulacji;
W.Lubaś:Rolasłownictwapotocznegowpolszczyźnieostatniegodziesięciolecia.W:Słownictwo
współczesnejpolszczyznywokresieprzemian.Red.J.Mazur.Lublin2000,s.51—58.
27J.Kowalewska-Dąbrowska:Rolaperswazyjnasłowotwórczychgier...,s.79—80.
28A.Benedikt:Reklamajakoproceskomunikacji.Wrocław2005.WopiniiK.Szy-
mankaperswazjapoleganaświadomymużyciuznakówisymboli(zróżnychsystemów
znakowych),bywywrzećwpływnaczyjeśprzekonania,postawy,decyzje.Celemjestteżzdo-
18
