Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Rozdział1.nHomosapiens”anHomoloquens”
27
Realnośćpsychologicznąsłownikaumysłowego,stanowiącegopodstawową
część(najważniejszyskładnik)kompetencjijęzykowej,awięcludzkichzdolności
mówieniaimyślenia,potwierdzająbadaniapsycholingwistycznezaburzeńmowy
(afazji),atakżerozwijającesięobecnieintensywniebadaniamózguzapomocą
neuroobrazowania(badaniaaktywizacjimózguwczasiewykonywaniaprzez
badanąosobęwyznaczonychczynnościjęzykowychimentalnych).Neuropsycho-
logowiestwierdzili,żeprzyelektroencefalografiizapalałysięświatławokreślonych
okolicachmózguwtrakciewykonywaniaprzezbadanegookreślonychczynności
mownychimentalnych.
WedługKurcz(2005)leksykonumysłowyobejmujeintuicyjnąwiedzęnatemat
wyrazówdanegojęzyka,jakądysponująjegoużytkownicy.Składasięonazwiedzy
semantycznej,gramatycznejioczywiściewiedzyozwiązkuzkształtemfonolo-
gicznym.Wiedzasemantycznatouogólnionawiedzaowyróżnionychjęzykowo
zjawiskachświata,opowiązaniupojęciowymtychfragmentówświatazinnymi
elementamirzeczywistości,oichnajważniejszychwłaściwościach.Jakzauważa
badaczka:„Słownikumysłowyjest[ł]czymśpośrednimmiędzysłownikiem
sensustrictoaencyklopedią”
,jestjakby„reprezentacjąświatawumyśle”(Kurcz
2005:106),reprezentacją,którejszkieletkonstrukcyjny,organizującycałąstruk-
turę,stanowiąujęzykowionepojęcia.
Abstrahujęwtymmiejscuodniezmiernietrudnegoproblemuteoretycznego,
któregorozwiązaniemożebyćtylkohipotetyczne,mianowicieodstosunkumiędzy
językiemasystemempojęć(poznaniem).Pytaniebrzmi:czymożliwesąpojęcia
bezjęzyka?Zwolennicyoddzieleniatychdwóchsferpowołująsięnatakiefakty,
jakprzypadkizaburzeńafatycznychprzyjednoczesnymzachowaniuczynności
mentalnych(poznawczych).Jednakżewtychsytuacjachafazjabyćmożepolega
nanaruszeniuzwiązkumiędzystronąfonicznąapojęciem,natrudnościmotorycz-
negouruchomieniaciąguakustycznego.Oczywiścieargumentemnarzeczoddzie-
leniapojęćodjęzykaniemożebyćsytuacjaludzigłuchych:operująonibowiem
własnymsystememznaków.Rekonstrukcjastanumentalnegoosóbniemówiących
żadnymjęzykiemjestnatomiastzadaniemniezmiernietrudnym.
Rekonstrukcja(modelowanie)mechanizmu(urządzenia),jakimjestsłownik
umysłowy,równieżstanowiniezmiernietrudnezadanie,gdyżanalizujesięobiekt
będącynierozerwalnącałością,sieciąpowiązańipróbujesiętęcałośćrozłożyć
sztucznienaelementyskładowe.Stosującwielkieuproszczenie,możnawyróżnić
trzyhipotetycznekomponenty(czyteżraczejaspekty)słownikaumysłowego.
(1996),jakrównieżzpodręcznikaPsycholingwistyka(2005)podredakcjąJeanB.GleasoniNanB.
Ratner.Uwzględniamteżpracelingwistówzajmującychsiękonstrukcjąsztucznejinteligencji,awięc
przedewszystkimpublikacjezespołuamerykańskiegodziałającegowBerkeleypodkierunkiemChar-
lesaFillmore)aiBerylT.S.Atkins(Framenet)orazpracepolskiegozespołuSłowosieci(siecipowiązań
semantycznychmiędzyleksemami),stanowiącejpolskąwersjęWordnetu(szerzejnatentematzob.
Derwojedowa,Zawisławska2007).
