Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Częśćpierwsza.Językjakofenomenspecyfcznieludzki
owszystkim,cozostałomyślowowyróżnioneiutrwalonewsłownictwie.„Granice
mojegojęzykatogranicemojegopoznania”-powiefilozofjęzykaLudwigWittgen-
stein.Dziękikreatywnościjęzykaczłowiekmożenatomiastdalejrozszerzaćswoje
horyzontypoznawczeiwkraczaćnaobszarywcześniejniepoznane.
Możliwośćpowiedzeniaowszystkimjestrealizowanarównieżdziękiopisa-
nemujużmechanizmowidwuklasowości.Zdolnośćtworzenianowychtekstów,
nowychkomunikatóworozlicznychfunkcjachsprawia,żejęzykstanowinaj-
doskonalszenarzędzieporozumiewaniasięludzimiędzysobąnakażdytemat,
wzajemnegowpływanianasiebieiprzekazywaniasobienawzajemprzeżyć
iprzekonań.
(7)Polisemicznośćznakówjęzykowychimożliwośćkreowanianowychzna-
czeńodróżniajęzyknaturalnyodkodówsztucznych(atakżechybakomunikacji
zwierząt).Znakijęzykanaturalnegosąniejednoznaczne,dająmożliwośćróżnego
ichrozumieniawkonkretnychwypowiedziach.Tenoweznaczenia-tworzone
przeznadawcę,aodczytywaneprzezodbiorcę-opierająsięnamechanizmach
metafory(dostrzeganiapodobieństwmiędzyzjawiskami,prowadzącegodouogól-
nień)lubmetonimii(opartejnabliskościprzestrzennejlubpojęciowej).Pokażmy
paręprzykładówtakichkreatywnychprzesunięć.
Czasownikidojśćidochodzićoznaczająprymarnieruchfizycznyistotyżywej
(np.Ktośztrudemdoszedł/dochodzidodomu),jednakżebardzołatwoizrozumiale
dlaodbiorcymogąbyćodniesionedoruchufaldźwiękowych(np.Dochodządo
nasdźwiękimuzyki,rozmowyzsąsiedniegopokoju),dowiadomości,któredocie-
rają(Dochodząnaswieści),wkońcudoczynnościmentalnych(Doszedłwreszcie
dorozwiązaniazagadki,downiosku,dowyjaśnieniaprzyczynytegozjawiskaitp.).
Podobnietwórczeużyciewyrażeńjęzykowychpojawiasięprzyprzesunięciach
metonimicznych.WyrazredakcjaoznaczawzasadzieCredagowanietekstu)
,awięc
Czespółpewnychczynności)(np.Redakcjategotekstutrwałakilkagodzin;Książka
podczyjąśredakcją).Jednocześniejednakwyraztenmożebyćużytyjakonazwa
ludziredagujących(np.Całaredakcjaposzłanazebranie),miejsca,gdziesięredaguje
pismaczyksiążki(np.Spotkamysięwredakcji),atakżedoraźnie,skrótowo-jako
nazwaczasuspędzonegowredakcji(np.Najpierwbędęwbibliotece,potemwredakcji
[miejscu],aporedakcjipojadędoszpitala).Twórczeużywaniewyrażeńjęzykowych
jestodbiciemoperacjimentalnych,dokonującychsięwpsychiceczłowieka.
Przesunięciametaforycznewykorzystującechyrzeczywisteikonotacyjne
denotowanychzjawiskdlazasygnalizowanianowychtreści.Wyrazkarzełsłowni-
kowooznaczaczłowiekamałegowzrostu(lubniskąroślinę/drzewo),awsentencji
StanisławaJ.Leca„Karłomtrzebasięniskokłaniać”wydobywaznaczenieCmałości
moralnej)-Cludziemoralniemalilubiąpochlebstwa)
.
Dziękikreatywnemuużyciuznakówjęzykowychjeszczepełniejrealizujesię
opisanawcześniejcechauniwersalnościjęzyka.Człowiekmożemówićnietylko
ozjawiskachuprzedniowyróżnionychiutrwalonychwsłowniku,alemożeteż
rozpoznawaćinazywaćnoweobszaryzjawisk.Dziejesiętoszczególniewyraźnie
