Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
I.Założeniajęzykoznawstwa
2.STOSUNEKJĘZYKADOINNYCHRODZAJÓWZNAKÓW
Wżyciuczłowiekadużąrolęodgrywajązjawiska,któremajądlanaszna-
czenienieprzezto,czymsą,aledziękitemu,żezwracająnasząuwagęnacoś
zupełnieinnego,coznajdujesiępozanimiczęstowcałkieminnejdziedzinierze-
czywistości.Zjawiskatenazywamyznakami.Istotąichjestpołączeniedwóch
zjawisk:formyoznaczającej,któranasodsyła,itreścioznaczanej,na
którąnaszauwagasięzwraca.Typowymiznakamisąnp.sygnałykolejowe.
Zbliżającsiępociągiemwnocydostacji,spostrzegamyczerwoneświatło.Jest
toformaznaku,zktórązwiązanajestjegotreść:torzajętyprzezinnypociąg;
niemawjazdu.Samaformaznaku,czerwoneświatło,jestdlanasczymśtak
obojętnym,żeistniejewnaszejświadomościtylkojakozastępcatreści:tor
zajęty.Tętreśćuświadamiamysobiedziękiformieznaku.
Formaznaku,jakkażdeinnezjawisko,rozpoznawanajestdziękitemu,żeróżni
sięodinnychzjawisk.Znakróżnisięprzedewszystkimodtego,coniejestzna-
kieminigdzienaszejuwaginieodsyła.Czerwoneświatłosygnałukolejowegona-
stąpiłopozupełnejciemnościijestniąotoczone.Taciemnośćniejestznakiem,ale
czerwoneświatłosygnałurozpoznajemyprzezprzeciwieństwodoniej.Gdyby
wszystkozalewałoczerwoneświatło,sygnałkolejowybyłbynierozpoznawalny.Za-
zwyczajjednakznakprzeciwstawiasięwnaszejświadomościnietylkotemu,co
niejestznakiem,aleiinnymznakom,któreodsyłająnasząuwagędoinnychniżon
treści.Itakczerwoneświatłosygnałukolejowego,oznaczające„niemawjazdu”,
przeciwstawiasięświatłuzielonemu,któreoznacza„wjazdwolny”.Obasygnałyfunk-
cjonująnatletejsamejsytuacjipociągu,którywciemnościzbliżasiędostacji,ale
każdyznichdajeprzeciwnąinformację,odsyłanasząuwagędoinnejtreści.Każ-
dyzeznakówczyniniezbędnymistnieniedrugiego,boskoroistniejesygnał„niema
wjazdu”,koniecznymjestdlanormalnegofunkcjonowaniaruchupociągówjakiś
sygnałprzeciwny„wjazdwolny”.Otóżtakieznaki,którewzajemniewa-
runkująsweistnienie,tworząsystemznaków.Jedenbezdrugiego
istniećniemoże,równocześniejednakjedenznichróżnisięoddrugie-
go,itoprzeciwieństwoichnazywamyopozycją.Sygnałykolejowe,
czerwonyizielony,tworzącsystem,pozostająwjegoobrębiedosiebiewopozycji.
Wostatnichczasachprzyjęłosięwnauce,abysystemznakówoznaczaćwy-
razemkod.Wyrazutegoużywasięwbardzoszerokimznaczeniu,obejmującym
wszystkiesystemyznaków,którefunkcjonująwświeciezwierząt,ludziimaszyn.
Ztegopunktuwidzeniakażdyjęzyk,np.językpolski,jestpewnegorodzaju
kodem,awszystkiejęzykiświatastanowiągrupękodówzwiązanąpewnymi
wspólnymicechami,którymiprzeciwstawiająsięoneinnym,niejęzykowymko-
dom.Abyjednakwydobyćtecechycharakterystycznedlakodówjęzykowych,
musimyprzedstawićogólnąklasyfikacjęwszystkichkodów.
Licznecechykodów,któreprzezróżnychbadaczyzostaływysuniętejako
podstawyprzyichklasyfikacji,dadząsiępodzielićnadwiegłównegrupy.Jedne
