Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.DziałalnośćwLondynieiParyżu
37
niepodległościPolski86.Jednakjużpodwóchlatachjegodziałalnościproblemten
byłregularniepodnoszonynałamachbrytyjskiejprasy87.
Abypoinformowaćangielskąopinięspołecznąoantypolskiejpolitycewładz
pruskich,Retingeropublikowałnapoczątku1913rokubroszuręThePolesand
Prussia(PolacyiPrusy),wktórejprzedstawiłuciskpolskichdzieciwszkołach
iwprowadzonąwżyciepruskąustawęwywłaszczeniową88.Napiętnowałwniej
antypolskiiniehumanitarnycharakterpoczynańPrus,coskutkowałozakazem
wjazdudoNiemiec89.Próbowałróżnychsposobów,abyzapoznaćbrytyjskąopi-
niępublicznąztrudnympołożeniemicierpieniamipolskiegonarodu.Jaksam
przyznawał,brakdoświadczeniapowodował,żeniewszystkiejegodziałaniabyły
polityczniepoprawne.Wswoichwspomnieniachnapisał:Popełniałemwielebłę-
dów.(ł)NaprzykładpierwszymmoimaktemjakoszefaBiuraPolskiegobyłoprze-
kazaniedzieciomirlandzkimlistuzżyczeniamioddziecipolskichzzaborupruskiego.
Dzieciirlandzkiebojkotowaływówczas,zewzględówpatriotycznych,szkołyangiel-
skie,podobniepostępowałydziecipolskiewobecszkółniemieckich90.
Sprawaniemiałapolitycznegowydźwięku,ponieważAnglicynieprzywią-
zalidotegowydarzeniawiększegoznaczenia,natomiastRetingerswoimdziała-
niemzaskarbiłsobiewdzięcznośćIrlandczyków,którzynadalitemuwydarzeniu
dużyrozgłos.NiefortunnąakcjępolitycznąRetingeraskomentowałhistoryk-
SzymonAskenazy,którynapisał:WLondynie,zramieniagalicyjskiegostronnictwa
narodowo-demokratycznegomianowanyzostałposłempolskimruchliwypublicysta,p.
Retinger.StarzyRzymianiemawiali:mittesapientemetnihildecas.Radziliwyprawić
posłamądregoiniedawaćmuzleceń.Zrobiononaopak:posłanop.Retingeraidano
mupełnomocnictwoczarnonabiałym.Właściwiemniejtuwinyjegoniedoświadcze-
nia,niżtych,cogowysłali91.
Młody,niedoświadczonyRetingerpopełniałbłędyipolitycznegafy.Związany
wcześniejzartystycznąbohemąParyża,apóźniejKrakowa,niemógłmiećpoli-
tycznegodoświadczenia,doczegoprzyznawałsięwswoichwspomnieniach.Po
śmierciojca,wzoremdonaśladowaniapozostawałWładysławZamoyski,który
86J.ConradwesejupolitycznymZbrodniarozbiorównapisał:uWlatachpoprzedzających
wojnęupiórPolskitakjużsięstawałniewidoczny,żeniemożliwebyłouzyskanienajmniejszej
onimwzmiankiwgazetach”
.
87RetingerzbierałwszystkiewycinkiprasowedotyczącePolski.Wroku1914otrzymywałmie-
sięcznieokołostuwycinkówprasowychdotyczącychPolski,zob.:J.Pomian,op.cit.,s.25.
88J.H.Retinger,TePolesandPrussia,London,bezdatywydania,s.9-14.Przybliżonadata
wydaniawynikazzawartejwbroszurzetreści.Zob.op.cit.,s.13.
89NotatkiJ.Retingera(maszynopis),s.1,znajdującesięwarchiwumRetingerawBibliotece
PolskiejwLondyniewzbiorze1280/Rps,braknumerukatalogowego.
90Cyt.za:J.Pomian,op.cit.,s.25.
91Cyt.za:O.Terlecki,Kuzynekdiabła,s.19.
