Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
4.DziałalnośćwLondynieiParyżu
41
RetingerrównieżwyjechałzPolski.PowybuchuwojnyobecnośćwLondy-
nierzecznikapolskichinteresówstałasięwręcznieodzowna.Będącobywate-
lemAustro-WęgierpozostającychwstaniewojnyzWielkąBrytaniąstanąłprzed
problemem,jakdostaćsiędoLondynu.WyjechałdoLwowa,gdziedziękipole-
ceniuodarcybiskupaJózefaBilczewskiego109dotarłdowojskowegokomendanta
Lwowa,generałaMaxaHoffmanna,odktóregootrzymałdokumentyzezwalające
napodróżprzezWiedeńdoSzwajcarii.WefrancuskimposelstwiewBernieuzy-
skałwizędoFrancji.Jednakmimoposiadaniawizy,zostałnagranicyfrancuskiej
wPontarlierposądzonyoszpiegostwoizatrzymanydowyjaśnienia.Posprzeczce
zkomisarzemmiejscowejpolicjiosadzonogowefrancuskimwięzieniu,skądpo
listownympowiadomieniuuwolniłgohrabiaZamoyski.Zdarzenietospowodo-
wało,żeRetingerznalazłsięweFrancji110.Wkrótceotrzymałzgodęnaopuszcze-
nieFrancjiorazwizębrytyjskąizamierzałwyjechaćdoLondynuzparyskiego
dworcaSaint-Lazare.Nadworcuzostałjednakponowniearesztowanyiosadzo-
nywwięzieniuConciergerie,gdziepodczasrewolucjifrancuskiejwięzionoMa-
rięAntoninę,DantonaiRobespierre’a.Zostałzwolnionypokilkudniachdzięki
wstawiennictwuPhilippaBerthelota,sekretarzageneralnegofrancuskiegoMSZ,
orazswojejkuzynkiMisiGodebskiej.Powieluperypetiachdotarłwreszciedo
Londynu,gdziepoświęciłsięwyłączniedziałalnościpolitycznej,koncentrującsię
napropagowaniusprawypolskiejnaZachodzie111.Wydatniepomagałmuwtym
Conrad,ułatwiająckontaktyzpolitykamiiwspierającjegopropagandowądziałal-
nośćfinansowo112.WkrótcezanamowąZamoyskiegowłączyłsięrównieżwpro-
pagowaniesprawypolskiejweFrancji,gdziekorzystajączotrzymanychodniego
listówpolecającychorazswoichdawnychznajomościzokresustudiówwParyżu,
próbowałwpływaćnafrancuskiewładze,abywsparłyonepolskiedziałanianie-
podległościowe.
Misja,którąwyznaczyłsobieRetinger,wpoczątkowymokresiewojnyniemia-
ławielkichszansnapowodzenie.AngliaiFrancjatraktowałyPolskęjakoelement
wewnętrznejpolitykiRosji.OpiniapublicznaZachoduniebyłaskłonnarozważać
109JózefBilczewski(1860-1923)-arcybiskuplwowskiobrządkułacińskiego.Wroku2001
zostałbeatyfikowanyprzezJanaPawłaIIpodczasjegowizytyweLwowie.KanonizacjaJózefaBil-
czewskiegoprzezBenedyktaXVIodbyłasięw2005r.wRzymie.
110J.Pomian,op.cit.,s.43.ZnotatekJ.RetingeraprzytoczonychwpublikacjiJ.Pomianawy-
nika,żeRetingercelowosprowokowałutarczkęsłownązkomisarzempolicjiwPontarlier,abyzo-
staćaresztowanymiwtensposóbdostaćsięnaterenFrancji.
111WszystkiedokumentypotwierdzająceiobrazującetenniezwykłypowrótRetingeradoLon-
dynuznajdująsięwzbiorachBibliotekiKórnickiejPANpodnr.katalogowymBK7732,poz.14-17.
112Z.Najder,ŻycieConrada-Korzeniowskiego,Gdańsk2001,t.2,s.150.
