Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Grójeckiej.Mimobrakubezpośredniegokontaktuzzewnętrznymświatemżydowskihistorykdysponował
ogromnąwiedząnatematjaśniejszychiciemniejszychstronpolsko-żydowskiejkoegzystencjipod
okupacją.Latapracyzkolegamiz„OnegSzabat”,własnedoświadczeniazlat1939–1943,atakże
tysiącerelacji,pamiętnikóworazlistów,któreprzeszłyprzezjegoręce,uzmysłowiłymunietylkoskalę
tragediinarodużydowskiego,alepozwoliłymuteżświetniezrozumiećprzeróżneniebezpieczeństwa
czyhającenaŻydówszukającychratunkupozagranicamigett.Ukrywaniesięwmiastachniosłozesobą
specyficznezagrożenia.Podobnierzeczsięmiałanawsi—choćnaszawiedzanatentematjestznacznie
uboższa.„UkrywanieŻydównaprowincji—pisałRingelblum—nastręczadużotrudności,gdyżwmałych
miasteczkach,azwłaszczanawsi,wszyscysięznająiobcybudziogólnezainteresowanie.Niemcy
wiedzieli,żepokażdejakcjiprzesiedleńczejnaprowincjiczęśćŻydówukrywasięuchrześcijańskich
sąsiadówlubwnajbliższejokolicy.Aby«oczyścić»okolicęodŻydów,Niemcystosowalidwiemetody:
metodęnagródimetodęgróźb.Wyznaczononagrodypieniężneiwnaturzezagłowękażdegozłapanego
Żyda,przyczymodzieżirzeczyzłapanychnależałyrównieżdołapaczy.WMałopolsceZachodniej,
naprzykładwBorkuFałęckim,wWieliczce,wBochniiSwoszowicachdawanopo500złotych,1kgcukru
zagłowęzłapanegoŻyda.RezultattejakcjibyłbardzopomyślnydlaNiemców.Ludnośćmiejscowa
masowowydawałaŻydówwręceNiemców,którzytakich«zbrodniarzy»rozstrzeliwalibezpardonu.[…]
OboknagródNiemcystosowalisystemkarzaukrywanieŻydów.Zarządzeniaokarześmiercizataką
«zbrodnię»ukazywałysiękażdorazowopoprzystąpieniudoakcjilikwidacyjnejŻydówwdanej
miejscowości”10.Cytattenjestszczególnienamiejscu,gdyżdotyczyterenów,którestanowiąpole
badawczemojegostudium.
