Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stosunkipolsko-żydowskienatereniepowiatudąbrowskiego
wprzededniuIIwojnyświatowej
Nasamymwstępietrzebazaznaczyć,żezewzględunaskładnarodowościowypowiatdąbrowski
wprzededniuwojnynieodznaczałsięniczymszczególnym.PodkonieclattrzydziestychŻydzistanowili
tuokoło8procentludności.WiększośćznichmieszkaławsamejDąbrowieTarnowskiej,leczprawie
2tys.—wokolicznychwioskach,gdzieprowadzilitrybżycianiewieleróżniącysięodpolskichchłopów.
WGalicji—wodróżnieniuodKongresówki—jużodkońcaXVIIIw.Żydzimoglinabywaćziemię
iosiedlaćsięnaroli,skutkiemczegowykształciłasięspecyficznagrupaŻydówrolników,których
napróżnobyszukaćnaMazowszu,PodlasiuczyKielecczyźnie19.WGalicjiWschodniejistniałnawet
MałopolskiZwiązekRolników(Żydów).Gdzieindziej,choćudziałprocentowyludnościżydowskiejbył
owielewyższy,koncentrowałasięonawmiastachiwmiasteczkach,ajejkontaktyzewsiąopierałysię
wzasadziewyłącznienawymianieusługoraznahandlu.Wliteraturzeprzedmiotuczęstopodkreślasię
fakt,żewyobcowanieŻydówzespołeczeństwapolskiegowynikałonietylkozodmiennościreligii,języka,
obyczajów,kultury,leczbyłoteżbezpośredniopowiązanezseparacjązawodowąiprzestrzenną.Żydzi,
zaangażowaniwdrobnyhandelorazwrzemiosło,zrzadkajedyniewchodziliwbezpośrednie,sąsiedzkie
relacjezpolskimichłopami.TymczasemwMałopolscesytuacjawyglądałainaczej.ObokŻydów
mieszkającychwmiasteczkach(wnaszymwypadku—wDąbrowieTarnowskiej)widaćrównieżtysiące
Żydówmieszkającychwwioskach,wktórychprowadziliżycieniewieleodbiegająceodżyciasąsiadów
chrześcijan.Tendośćszczególnyaspektpolsko-żydowskiejkoegzystencjipozwolinamprześledzićwpływ
sąsiedztwanakształtowaniesięnastawieniadoŻydówwczasachZagłady.
Zacznijmyoddanychstatystycznych.Jakjużwspomniałem,w1925r.ukazałsięniezwykle
szczegółowoudokumentowanytom
SkorowidzamiejscowościRzeczypospolitejPolskiej
,poświęcony
temuregionowi,opartynadanychpierwszegospisupowszechnegoz1921r.
Skorowidz
jestzarazem
jedynąprzedwojennąpublikacją,któraniepoprzestajenapodaniuliczbyludnościpowiatuczyteż
głównychmiastpowiatu,leczrozbijadanespisunaposzczególnewioski.Cowięcej,
Skorowidz
pozwala
zlokalizowaćmniejszeskupiskadąbrowskichŻydów.Choćwiadomo,żedowybuchuwojnyliczba
ludnościżydowskiejsięniecozwiększyła,todanez1921r.pozostająnieocenione,jeślichodzi
ooznaczeniemiejsc,którezasługiwaćbędąnaszczególnąuwagębadawczą20.Zgodnie
zprzedwojennympodziałemadministracyjnymtabelanajpierwobejmujemiejscowościwchodzące
wskładokręgusądowegoDąbrowaTarnowska,apotem—okręgusądowegoŻabno(obaokręgi
wchodziływskładpowiatudąbrowskiego).Wtabelizamieściłemjedynietemiejscowości,wktórych
mieszkałowięcejniż10osóbwyznaniamojżeszowego.
Tabela1
Ludnośćpowiatudąbrowskiego:PolacyiŻydzi,1921r.
A.OkręgsądowyDąbrowaTarnowska
DąbrowaTarnowska(powiat21)
DąbrowaTarnowska(miasto)
Bagienica
Bolesław
Brnik
Brzezówka
Delastowice
DąbrówkiBreńskie
Grądy
GruszówWielki
Miejscowość
Mieszkańcy(ogółem)
63711
2660
1449
1251
657
650
570
393
709
742
Ludnośćwyznaniamojżeszowego
4815
1306
118
74
37
21
11
13
29
17
