Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
FRNCJANAPOCZĄTKUROKU1814
39
cy50tys.KozakówiBaszkirów”148.Oficerowiejednejarmiiwszystkieekscesy
iwszystkiegwałtyzrzucalinażołnierzyinnycharmiiiodmawialiinterwencji,
jeśliichwłaśniżołnierzeniebyliwtozamieszani.WMoretaustriackigenerał
odpowiedziałmerowi,którybłagałgoowstrzymanieplądrowaniamiasta
przezkozaków:uToRosjanie,niemamnadnimiżadnejwładzy”
.WChaumont
WielkiKsiążęKonstantyporuszonyłzaminieszczęsnegoogrodnika,któremu
grabionodom,wyszedłznimnaulicę.Tamrozpoznałzdalekamunduryau-
striackie:uOch,powiedziałwybuchającśmiechem,tosążołnierzemojegote-
ścia!Niemogętunicrozkazywać”149.Ileżtozresztąrazymiastaiwioskibyły
grabionenaumyślnerozkazygenerałów!Informowanowojsko,żezezwalasię
naplądrowanieprzezdwiegodziny,czterygodziny,całydzień.Żołnierzema
sięrozumiećzawszerobilitodłużejniżbyłouzgodnione.Troyes,Epernay,No-
gent,Sens,Soissons,Château-Tierry,ponaddwieściemiastiwsizostałodo-
słowniewydanenaichłup150.uNaoczniświadkowiemówią,żegenerałowie
alianccytraktowaligrabieżejakdług,któryspłacaliżołnierzom”151.
Żołnierzerazuganialisięzałupemzdzikążądzą,razczynilitozzimnąkrwią,
spokojnieisystematycznie.Czasamiraczylisięnawetpobawić.Jednązichulu-
bionychrozrywekbyłorozebraniedonagamężczyznikobietiganianieich
batempopolachprzykrytychśniegiem.Niemniejbawilisię,kiedyzmuszali,
ciągnącszczypcamizanosy,dobieganiadookołastołumiejscowychnotabli,
mera,proboszcza,lekarzaalboteżkiedynadziedzińcuszkołychłostaliroze-
branegodyrektoranaoczachzgromadzonychuczniów152.Zwykłetezabawy
wszystkierazembyłydobredowypełnieniawolnegoczasugarnizonów.Jed-
nakkiedywieczorempozwycięskiejbitwie,następnegodniapoprzegranej,
anawetpojakimkolwiekprzemieszczeniusięKozacyczyPrusacywchodzili
domiasta,dowsi,nafolwarkczydozamku,wszystkiemożliwenieszczęścia
wkraczałyrazemznimi.Nieszukalitylkołupu.Chcielizostawićruinę,żałobę,
rozpacz.Bylipijaniwinemiwódką,ichkieszeniebyłypełnebiżuterii–znale-
zionopięćzegarkówprzytrupiejednegozkozaków–ichtornistryiolstrabyły
przepełnionewszelkiegorodzajuprzedmiotami,wozyjadącezakolumnami
148MetternichdoCaulaincourta,15lutego.Arch.spr.zagr.,zbiórfranc.,668.
149ListmeraMoret,uJournaldel’Empire”z3marca.ListDardenne’acytowanywSteenackers,213.
150Zeznaniaradmunicypalnych,raportywysłannikówspecjalnych,listymerów,uMoniteur”,uJour-
naldel’Empire”,uJournaldeParis”od28lutegodo16marca:HistoriquedesévénementsdePont-sur-
-SeineautorstwakawaleraBrunel,str.21-23;PougiatiFleury,passim.uMiastoTroyeszostałowydane
nasystematycznetrzydnioweplądrowanie”,prefektAubedoMontaliveta,13marca.Arch.nar.,F.7,
4290.uPrzezokołotrzydzieścigodzinnieprzyjacieldokumentnieplądrowałTroyes,następnieogra-
niczyłsiędoprzedmieść,gdziedziałałjeszczeprzezjedenaściegodzin”,Pougiat,str.208.WSoissons
Winzingeroderaczyłprzerwaćgrabieżjużpojednejgodzinie.
151ZeznaniameraiurzędnikówMontereauisąsiednichgmin,podpisaneprzezosiemosóbwtym
dwóchdeputowanych.uMoniteur”z28lutego.
152ZeznaniamerówMontereau,Nogent,Provins,uMoniteur”z28lutegoi6marca.Raportwysłan-
nikaspecjalnegoRiquettiegodeMirabeauilistmieszkańcaSens,uJournaldel’Empire”z3i6marca.
RaportwysłannikaspecjalnegoDesprezauJournaldel’Empire”z5marca,Dardennecytowany
wSteenackers,str.277,278.ListproboszczaBucy-le-LongcytowanywFleury,str.562.RaportVine-
ta,13marca.Arch.woj.
