Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
RozdziałI
byłyzaładowanemeblami,brązami,książkami,obrazami153.Itojeszczeniebył
koniec.Jeślimimowszystkoniemoglizabraćreszty,musielidziełograbieży
zakończyćkompletnymzniszczeniem.Rozbijanodrzwi,okna,lustra,rąbano
boazerie,zdzieranotapety,podpalanostodoły,palonopługi,którychczęśćże-
laznąwyrzucano,wyrywanodrzewaowocoweiwinorośle,robionoogniska
zmebli,łamanonarzędziarzemieślnicze,wrzucanodorynsztokówampułki
isłoikiaptekarskie,wybijanodnawbeczkachzwinemiwódkąorazpodpalano
piwnice
154.WSoissons50domówzostałocałkowiciespalonych,60wMo-
ulins,107wMesnil-Sellières,160wNogant,75wBusancy,wChâteau-Tierry,
VaillyiChavignonponad100,awAthies,Mesbrecourt,CorbényiClacy–
wszystkie!155.WierninaukomRostopczyna156kozacyzaczynaliodpalenia
pompstrażackich.Ałunypożarówoświetlałyaktyokrucieństwa.Mężczyźni
bylibiciszablamiibagnetami.Rozebranidonagaiprzywiązanidonógłóżek
musieliasystowaćprzygwałtachdokonywanychnaichżonachicórkach;inni
bylitorturowani,chłostani,upodgrzewani”ażwyjawili,gdziesątajneskrytki.
ProboszczowieMontladoniRolampont(Haute-Marne)zostalizabicinamiej-
scuitakzostawieni.WBucy-de-Longkozacyprzypieklinogisłużącegonazwi-
skiemLeclercpozostawionegocelempilnowaniazamku.Tenkrzyczał,więc
wepchnęlimudoustsianoipodpalili.WNogantHubert,handlarztekstyliami,
ciągniętyzaczterykończynyprzezdziesięciuPrusakówzostałjużprawieroze-
rwanynakawałki,gdydobroczynnakulazakończyłajegocierpienia.WPro-
vins,abyzmusićmatkędomówienia,wrzuconojejdzieckodoognia.Aniwiek
dziecięcy,anistarośćnieznajdowałyłaskiuchciwościilubieżności.Dwudzie-
stoczteroletniakobietanosiładiamentnapalcu.Pierścionekprzylegałściśle,
więccięcieszabląobcięłocałypalec.Gwałconebyłysiedemdziesięciolatki
idwunastoletniedziewczynki.TylkowokręguVandeuvreliczbęzabitychpłci
obojgawwynikugwałtówistrzelaninoceniasięna550.WiejskaLukrecja157,
paniOllivier,czującwstrętdoswojegociałazbezczeszczonegoprzezkozaków,
miałautopićsięwrzeceBarse158.12lutegowChâteau-TierryRosjanieiSasi
rozpoczęliplądrowaniewciągudnia,aPrusacyodYorckakontynuowalije
153ListVaulaya,pisarzasądowegowNogent,uJournaldel’Empire”z20lutego.Por.Pougiat,197,
279,Migneret,HistoiredeLangres,II,25.
154Zeznaniamerówiraportywysłannikówspecjalnych,uMoniteur”od28lutegodo16marcaoraz
Arch.nar.,AF.IV,1668.
155Pougiat,250,276.Dokumentyześledztwazarządzonego20maja1814r.cytowanewFleury,od
554do561.
156FiodorRostopczyn(1763-1826)–wlatach1812-1814generał-gubernatorMoskwy,podejrzewa-
nyojejpodpaleniepodczaswojnyzNapoleonem–przyp.tłum.
157Lukrecja–postaćlegendarnazVIw.p.n.e.,zgwałconaprzezkrólaRzymu,TarkwiniuszaPyszne-
go,popełniłasamobójstwo,jejofiaramiałabyćprzyczynąwybuchupowstania,któreobaliłokróla
idałopoczątekRepubliceRzymskiej–przyp.tłum.
158RaportwysłannikaspecjalnegoDesprez-Crassiera;zeznaniaradnychzSens,Nogent,Provins;
listJansona,kupcazProvins.uMoniteur”z28lutego,4i6marca;uJournaldel”Empire”z1marca:
uAnnuairedudépartementdel’Aisnepour1821”,str.48;RécitdeMagniencytowanewSteenackers,
str.280;raportwysłannikaspecjalnegoHarela,1marca.Arch.nar.,AF.IV,1668.–Liczbę550ofiar
wokręguVandeuvrepodajePougiat.Namwydajesięonaprzesadzona.
