Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Przedmiotitezabadań
15
którzydoStaregoPrzymierzaprzywiązywaliwielkąwagę.Dotyczy
tonaprzykładPierre’aBayle’a,któregokrytykakrólaDawidanie
byłabynajmniejmotywowanachęciąkasacjistarotestamentowego
objawienia
18
,orazJacques’aBasnage’a,kolejnegosłynnegohuge-
nota,którynawoływałdonpogłębienianaszejwiedzyonarodzie,
któregomiejscezajęliśmy,aktórykiedyśzajmieznównasze
alboprzynajmniejzostanieponowniezjednoczonyzchrześcija-
namiwjednymciele”
19
.RównieżdladziałającychwPolscesocy-
nianiinnychheterodoksyjnych(częstoantytrynitarnych)grup
tezaoJezusiejakożydowskimMesjaszuiścisłymzwiązkumiędzy
starotestamentowymproroctwemijegowypełnieniemwNowym
Testamenciepozostawałapodstawowyminiezachwianymartyku-
łemchrześcijaństwa
20
.Coinnegoniemieckiluteranizm:tenokazał
sięznacznieżyźniejszymgruntemdlaneomarcjońskiejteologii.
PrzedmiotmoichbadaństanowiąrównieżzwiązkiKanta
zmaskilami-współczesnymimuprzedstawicielamiżydowskiego
oświecenia,czylihaskali:MojżeszemMendelssohnem,Isaakiem
Euchelem,MarcusemHerzem,DavidemFriedländerem,Lazarusem
Bendavidem,SalomonemMajmonemiSaulemAscherem.Prze-
prowadzonatuanalizamanacelupogłębienierozumienia
Kantowskiejkoncepcjijudaizmuichrześcijaństwadziękiprzed-
stawieniubezpośredniejinterakcjiKantazmyślicielamiżydowskimi
orazwyjaśnieniekontrastumiędzyzasadniczożyczliwymstosunkiem
Kantadożydowskichintelektualistówajegonegatywnąpostawą
wobecżydowskiejreligiiirzeszjejwyznawców.Zniuansowaniu
poddajętezęwypracowanąniedawnoprzezChristophaSchultego
18
Por.A.Sutclife,BayleandJudaism[w:]PierreBayle(1647-1706),LePhi-
losophedeRotterdam:Philosophy,ReligionandReception:SelectedPapersofthe
TercentenaryConferenceHeldatRotterdam,7-8December2006,red.W.van
Bunge,H.Bots,Leiden2008,s.121-135.
19
Por.A.Sutclife,JudaismandEnlightenment,Cambridge,Mass.2003,
s.83.TłumaczenieHistoiredesJuifsBasnage’anajęzykhebrajskizostałozlecone
przezberlińskichprzedstawicielihaskaliMajmonowi,tenjednaknigdygonie
ukończył(tamże,s.88).
20Por.D.Lucci,JohnLocke’sChristianity,NewYork2021,s.60,74.
