Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
Kapitałkulturowy
kluczowejliteraturyteoretycznej(np.Ost,2005).KoncepcjaSzelényiego
jestniezwykleciekawa,boniezajmujesięonwprostkrytykączykwe-
stionowaniemopisywanychprzezBourdieuprawidłowości,alebudujeze
stworzonychprzezBourdieupojęćuniwersalnyjęzykopisuzróżnicowań
wnaturzestratyfikacjispołecznej.ZespółSzelényiegopokazał,żemożna
stosunkispołeczno-polityczneiichewolucjęwposzczególnychkrajach
opisywaćwkategoriachzmieniającejsięroliposzczególnychtypówkapi-
tału,zdefiniowanychprzezBourdieu.Itak,naprzykład,okresstalinizmu
wpaństwachkomunistycznychopisaćmożna,wedługcytowanychauto-
rów,jakoepokęhegemoniilogikikapitałupolitycznego(awięcpodtypuka-
pitałuspołecznego).Stopniowaewolucjasystemukomunistycznego,która
doprowadziłaostateczniedojegoupadkuiotwarciadawnychpaństwko-
munistycznychnaświat,interpretowanamożebyćwtejperspektywiejako
systematycznierosnącarolakapitałuekonomicznego.Jednocześniejed-
nak,jakuważająEyal,SzelényiiTownsley,kluczowąrolęwstratyfikacji
społecznejkrajówEuropyŚrodkowo-Wschodniejodgrywadziś,podobnie
jakwokresieprzedkomunistycznym,kapitałkulturowy.Jakwskazują,
byłonkluczowymwymiaremdefiniującymstatusspołecznywspołeczeń-
stwachtejczęścikontynentuprzedokresemkomunistycznym,awraz
zrozluźnianiemsiętotalitarnychstrukturwzrastałajednocześnieznów
jegorola.JakuważająEyal,SzelényiiTownsley,transformacjaustrojowa
pozwoliławdawnychkrajachkomunistycznychnaszczególnieefektywną
konwersjędawnychzasobówspołecznych,awszczególnościpolitycznych,
nakapitałekonomiczny,przedewszystkimtym,którzywcześniejbylijuż
posiadaczamiznacznychzasobówkapitałukulturowego.Autorzymody-
fikujątezęopowstaniuwPolscekapitalizmupolitycznegoiuwłaszcze-
niunomenklatury,stawianąm.in.przezJadwigęStaniszkis(1991),którą
sprowadzićmożnawjęzykuBourdieudowizjikonwersjikapitałupoli-
tycznegoprzezdawneelitypaństwakomunistycznegowkapitałekono-
miczny.Stawiająhipotezęidośćprzekonującojejdowodzą,żewarunkiem
niezbędnympowodzeniaowejkonwersji,swegorodzajukatalizatorem,
byłoposiadaniekapitałukulturowego.Wefekcienowyspecyficznysy-
stem—kapitalizmbezkapitalistówwEuropieŚrodowej,awRosjisystem
opartynakapitalistachbezkapitalizmu8—jestturozumianyjakopowrót
doprzedkomunistycznegokapitalizmuperyferyjnego,charakteryzującego
sięszczególnąroląkapitałukulturowego.
PodejścieSzelényiegoijegowspółpracownikówmożebyćwięcpo-
strzeganejakopróbakontekstualizacjiklasycznejteoriisocjologicznej
wwymiarzegeograficznymihistorycznymzapomocąpojęćzdefiniowa-
nychprzezBourdieu.Szelényipokazuje,żeprostaścieżkamodernizacji
odspołeczeństwaprzednowoczesnego,TönniesowskiegoGemeinschaft
dospołeczeństwanowoczesnego,Gesellschaft,możebyćzjednejstrony
bardzozłożona,awręcznieoczywista,alezdrugiejstronymożnateżza-
obserwowaćwniejspecyficzneodmiennościocharakterzeprawidłowo-
ści.Opisującspołeczeństwaczeskie,polskieiwęgierskie,Szelényiwraz
8Eyal,SzelényiiTownsley(1998:5).
