Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
I.INTERDYSCYPLINARNACHARAKTERYSTYKADUCHOWOŚCI
poprostuprzymiotnikiemwskazującymnato,coprzynależydonwnętrza”człowieka,
albowynikiemdziałaniaowegownętrza,np.światkulturywogóle.
Termintenpojawiasięczęstowopisieniejasnymizagmatwanym.Odnieśćmożna
wrażenie,żekiedyautorlubautorkapiszeoczymś,coniedasięnazwaćzapomocą
jaśniejszychsformułowań,sięgawówczasposłowaduchowość/duchowe.Poja-
wianiesięzatemwtekścietychsformułowańwcaleniejestjednoznaczne,ztym
żetekstzajmujejakieśstanowiskowobecduchowościwłaśnie.Możebyćtojedynie
nagromadzenieprzymiotników,zktórychwcaleniewyłaniasięopisanalizowanej
kategoriijakojednejzpłaszczyznfunkcjonowaniaczłowieka.
Jednymzkolejnychkontekstów,wktórychduchowośćsiępojawia,jestkontekst
budowanynazasadzieopozycjiwobecrozumu,racjonalności,logiki.Duchowym
będziewięcto,coniedajesiępojąćwsposóbrozumowy,awięcprzeczuwane,intui-
cyjne,irracjonalne,doświadczanewewnętrznie.Dobrzeobrazujątosłowa:nWiem,
czymduchowośćjest,aleniewiem,jaktowyrazić”
.Duchowetoczęstotakżenielo-
giczne,iwzwiązkuztymniosącezesobąpejoratywneskojarzenia.
Obokgąszczutekstów,którewbardzoniejasnyiswobodnysposóbużywająoma-
wianejterminologii,znajdująsięrównieżte,któreaspirujądoskrupulatnegofor-
mułowaniadefinicjiduchowości.Należądonichgłównietekstyzzakresusocjologii
ipsychologii.Wsocjologiiduchowośćdiagnozowanajestwperspektywiezmiany
społecznej,atakżejejrelacjiwobecreligii.Psychologiadążydojasnościdefinicyj-
nej,bymożliwestałosięzoperacjonalizowaniepojęcia,awefekciejegozbadanie
wsposóbnaukowy.Filozofiaipedagogikazostawiajązaśwswoichtekstachślady,
znaczeniaikontekstywymagającetropienia.Częstonienazywająciniepiszącodu-
chowościwprost,pozostawiająotwartedrzwidlaporuszaniasięwokółjejgranic,
włączeńiwykluczeń.
Grzegorczykowawyróżniatrzygłówneobszaryzjawisk,doktórychodnoszone
bywająwyrazy,takiejak:duchowość,duch,duchowy.Sąto:rozumieniepsy-
chologiczne,rozumieniereligijneorazrozumieniefilozoficzne6.Mojeposzukiwania
dotyczącewstępnegoustaleniapolaznaczeniowegoduchowościrównieżkierująsię
wstronęwyżejwymienionychwymiarów.Najmniejinteresujemnierozumieniere-
ligijneduchowości,jakożejestononajczęściejobecneiwydajesiębyćwyczerpują-
coopisanewliteraturze.Stanowioczywistyjużkontekst,wktórymduchowośćsię
pojawia.
Tradycyjnieprzezduchowośćrozumiesięformęwyrazuuczućiprzekonańre-
ligijnych.Formytesązróżnicowanezewzględunaprzynależnośćdozinstytucjo-
nalizowanejkonfesji,tradycjękulturową,formacjęwewnątrzkonfesyjną(zakony),
stylepoki.Stądteżterminunduchowość”używasięzazwyczajzprzymiotnikiem
bliżejokreślającym,ojakirodzajduchowościchodzi,np.duchowośćchrześcijańska,
6
R.Grzegorczykowa,Cooduchowościmówijęzyk?…
