Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
1.Kultura
wanieposobiesupersystemów:sensytywnego,ideacjonalnegoorazide-
alistycznego.Wsystemiesensytywnymprzeważająelementyempiryczno-
-zmysłowe,utylitaryzmihedonizm.Tegotypucywilizacja,jegozdaniem,
byłareprezentatywnadlastarożytnejGrecjiiRzymuorazdlaEuropy
wczasachnowożytnychodXVIIwieku.Cywilizacjatypuideacjonalnego
występowaławokresiezachodnioeuropejskiego,bizantyjskiegoirosyj-
skiegośredniowiecza;tuprzeważaływartościabsolutne,prawdawiary
itd.Iwreszciecywilizacjatypuidealistycznegotoswoistasyntezawia-
ryinauki,doświadczeniaiintuicji.WystępowaławokresieOdrodzenia.
ObecniewedługSorokinamasiędoczynieniazrozkłademsensytywne-
gotypucywilizacjizachodniej.Nastąpistopniowonarodzeniesięnowej
jakościcywilizacyjnej.
1.1.Kulturamaterialnaiduchowa
Kulturęjakoistotnąwłaściwośćczłowiekamożnadzielićprzede
wszystkimnamaterialnąiduchową.Kulturamaterialnaobejmujecałą
dziedzinęaktywnościmaterialno-produkcyjnejczłowieka,atakżejejpro-
dukty:przedmiotycodziennegoużytku,narzędzia,środkitransportu,bu-
dynki(zewzględunaichfunkcjęużytkową),odzieżitd.Kulturaduchowa
dotyczycałejsferyludzkiegoduchaijegoproduktów:nauki,sztuki,lite-
ratury,religii,wychowania,polityki.
Podziałnakulturęmaterialnąiduchowąwydajesięprzejrzystyibez-
dyskusyjny.Takjednakniejest,bowszystko,coczłowiekczyni,wmniej-
szymlubwiększymstopniu(osobnyjestproblemnaśladownictwa,ko-
piowaniaczyjejśpracy)mazwiązekzjegosferąduchową,alewyraża
siętowjakiejśmaterii.Nawetmuzykazapisywanajestwnutach.Niema
więcprzedmiotuczystomaterialnejkultury,któryniemiałbyjakiegośdu-
chowegoelementuiniemaproduktukulturyduchowej,któryjakośnie
materializowałbysię.Topowiązanienieprowadzijednakdozamazania
różnicymiędzykulturąmaterialnąaduchową.Wjakiśsposóbwkażdej
społecznościpotrafimydośćdobrzeodróżnićto,conależydokulturydu-
chowej,ito,conależydokulturymaterialnej.Zresztątrzebaprzyznać,
żetoodróżnieniemateżgłębokieźródłaspołeczne,sięgająceEgiptuiBa-
bilonuipodziałuludzinatych,którzytworząkulturę(kapłanów),itych
którzyjąpodtrzymująenbloc(masy).Wdzisiejszychczasach,wmiarę
wzrostuedukacjispołecznej,demokratyzacjiświata,nowychkiedyśnie
dopomyśleniatechnikprzekazywaniazdobyczykultury,zacierasięgra-
nicamimiędzy„kapłanami”amasami.
