Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
1.Kultura
najlepszychpolitykówstuleciaitd.—towynikibyłybyjakżepouczające
iwdużymstopniuświadczyłybyoprzyjmowanymkonkretnymodbio-
rzewartościnarodowych.Pewnefaktybyłybymożeniezmienne,aleich
zestawienie,ichmapaulegałybyzmianie.Ktonp.byłbardziejznaczącą
postaciąnapoczątkuubiegłegowieku:JózefPiłsudskiczyRomanDmow-
ski?Jakoceniaćnp.wpolitycepolskiejpostaćEdwardaGierka?itd.itp.
1.3.Społecznezróżnicowaniekultury
Kulturajestteżzróżnicowanawkażdymspołeczeństwie—możenaj-
mniejwspołeczeństwiepierwotnym.Wnaszymspołeczeństwiedostrzega
sięzróżnicowaniekulturywróżnychstanach,warstwachczyklasach,cho-
ciażwporównaniuzdawniejszymiczasamiwieleróżniczniwelowano.
Przyczynątegostanubyłazjednejstronydemokratyzacjakultury,wy-
rażającasięwdostępiedooświaty,doksiążki,dośrodkówmasowego
przekazu,zdrugiejstrony—nasilającasięwwarunkachindustrializa-
cjispołeczeństwatendencjadouniformizacjiżycia,doszablonu,kosztem
oryginalnościisamodzielności.
Obserwujesiętendencjędojednorodnego,wjednymduchu,urabia-
nialudzkiegomateriału,np.nawzorachfilmówamerykańskich,zresztą
dalekichwswojejtreściodnaszychrealiów.Wykształcasięmasowespo-
łeczeństwoiwłaściwamukulturamasowa.Masowespołeczeństwoto
strukturaspołecznanowegotypu,powstającawrezultacieindustrializacji,
urbanizacji,masowejkonsumpcji,rozrostubiurokratycznychfunkcjipań-
stwaiwreszcieniespotykanegodotejporyrozrostuśrodkówkomunika-
cjimasowej.Wtakichwarunkach,wtakimotoczeniuprzeciętnyczłowiek
zatracaswąindywidualność,roztapiasięwtłumie,stajesięofiarąde-
magogów.Rozbudowanądiagnozęspołeczeństwamasowegodostarczył
hiszpańskifilozofJoséOrtegayGasset(1883–1955)wszkicuBuntmas,
opublikowanymjużw1930r.Piszetammiędzyinnymiostrukturzedu-
chowejnowegoczłowieka:
Człowiekprzeciętnymawswojejduszyzestawgotowych„myśli”,brakmujednak
umiejętnościmyślenia.Niemanawetpojęciaoowymsubtelnymżywiole,zktóregoidee
czerpiąswesokiżywotne.Chcewydawaćsądy,aleniechceuznawaćwarunkówizałożeń
koniecznychdoichwydawania.Stądteż,praktycznierzeczbiorąc,jego„idee”sąniczym
innym,jakpragnieniamiujętymiwsłowaniczymwmuzycznychromansach(Buntmas,
Warszawa1995,s.72–73).
WedługOrtegimasaczylimiernotazamiastnaśladowaniaisłuchania
elitwystępujeprzeciwkonimiwypychajeztradycyjnychmiejsckultury
