Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp-Szestowalboczystośćrozpaczy
11
prostym;ogólna,wiecznaprawdarządzizwysokatłumemrodzącychsięiumie-
rającychśmiertelnych-takjakwiecznedobroniezmieniasię,czyistnieje,czy
nieistniejejakiśżyjącyczłowiek,którydoniegotęskni.
»JaflpoddajesięinwazjiKoniecznościrównieżodwewnątrz,alezawszeodczu-
wająjakosiłęobcą.Tymniemniej»jaflmusiprzyjąćniewzruszonyporządekświata.
Mądrośćwiekówpolegawłaśnienadoradzaniuzgodyirezygnacji.Wprostym
językuGrinandbearit-»Znośtojakbynigdynicfl;wbardziejwyszukanym:Fata
volentemducunt,nolentemtrahunt-»Losychętnychprowadzą,opornychwlokąfl.
Stoicyzm,któregosamąesencjęstanowiujarzmieniehańbiącychpretensjidoindy-
widualnegoistnieniawimiępowszechnegoporządku(albo,jeśliktowoli,Natury),
byłostatnimsłowemgrecko-rzymskiejcywilizacji.Istoicyzm,twierdziSzestow,
przetrwałwróżnychprzebraniachażdodziś.
Szestowpoprostuodmawiatakiejgrywszachyiprzewracastolikjednym
kopnięciem.Bodlaczego»jaflpowinnoskłonićsięprzed»mądrościąflnajoczywiściej
pogwałcającąjegonajsilniejszepragnienie?Dlaczegomamyszanować»niewzruszo-
neprawafl?Skądtapewność,żecorzekomojestniemożliwe,naprawdęjestnie-
możliwe?Iczyfilozofiazajmującasięhoanthropos,człowiekiemwogóle,przydaje
sięnacośtam,gdziepojawiasiętisanthropos,tenjedenczłowiekobdarzonyjed-
nymżyciemwczasieiprzestrzeni?Czyniemaczegośohydnegowradzie,jakiej
Spinozaudzielafilozofom:Nonridere,nonlugere,nequedetestari,sedintelligere
-»Nieśmiaćsię,niepłakać,nienienawidzić,alerozumiećfl?Przeciwnie,mówiSzes-
tow,człowiekpowinienkrzyczeć,wrzeszczeć,śmiaćsię,szydzić,protestować.
WBibliiHiobjęczałiwrzeszczał,kuoburzeniuswoichmądrychprzyjaciół.
Szestow(niepierwszy,sugerowałtojużRozanow)uważał,żenajwybitniejszym
dziełemDostojewskiegobyłyZapiskiizpodpoljaiżepóźniejszewielkiepowieści
komentowałyipróbowałyrozwiązaćzagadkęułożonąwZapiskach.Wyraziłto
zdaniewswoimesejunapisanymwroku1921nastulecieurodzinDostojewskiego.
Szestowtwierdził,żeprawdziwąkrytykęczystegorozumuprzeprowadziłnieKant
aleDostojewski,właśniewZapiskach.WielbiłfilozoficznygeniuszDostojewskiego
bezzastrzeżeń-azarazemprzyjmowałzaprawdęniepochlebnedlapisarzaplotki
ojegoprywatnymżyciu,rozpowszechnianegłównieprzezStrachowa.Zgodnieteż
zeswoimzałożeniemwidziałwtakichpostaciach,jakczłowiekspodpodłogi,jak
Swirigajłow,HipolitTierientiewzIdioty,StawroginiIwanKaramazowprawdzi-
wychwyrazicieliopiniiDostojewskiego,anawetautoportrety;orazodsuwałlek-
ceważąconabokstarcaZosimęiAlioszęjakoŁubok,czylipobożnejarmarczne
drzeworyty.DlaSzestowakażdyspokójduchabyłpodejrzany,ponieważziemia,
naktórejżyjemy,wcaleniepowinnanasdotakiegospokojuusposabiać.Lubiłtylko
tych,którzyjakPascal,cherchentengémissant,szukajązpłaczem.Takistosunek
doDostojewskiegopowinienzyskaćaprobatętychkrytyków,którzysądzą,że
Zapiskiodsłaniająwieleztego,cokonserwatywnypublicystaiobrońcaprawosławnej
