Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Szczechla,Kobiecatożsamośćwnarracji.ProzaYukoTsushimy
Kraków2007,ISBN978-83-233-2332-7,©byA.Szczechla&WUJ
16
raktercooznacza,żeniejestonniezmienny.Kiedyidemcałkowiciepokrywa
sięzipse,mamydoczynieniazcharakteremjednowymiarowym,takimjak
typowefiguryliterackie,naprzykładtyranczyskąpiec,itakimiprzypadkami
niebędziemysięzajmować.
Ten-który-jest-sobąjestsobiedanyniewprost,tylkopoprzezsposoby,wja-
kichprzejawiasięwświecie,wjakich„istniejepozasobąwmówieniu,
działaniu,wrelacjachzinnymi.Subiektywność(to,cosubiektywne)ukazujesię
więcjedyniepoprzezobiektywności(to,coobiektywne),takiejakjęzyk,prak-
tykimaterialneispołeczne,normymoralne.Odpowiedzinapytanie„kimje-
stem?”lubchoćby„cotoznaczy,żejestemsobą?”nieprzynosiżadenintuicyj-
nywglądwsiebie,żadnarefleksjabezpośrednia.Odpowiedźnaniejestzawsze
niepełna,niepewnaorazfragmentarycznaidokonujesiępoprzezanalizę(inter-
pretację!)tego,coijakmówimy,tego,co,jakidlaczegorobimy.Posiadacha-
rakterosobowy,czyliistniejewsposóbwłaściwybytomludzkimten,ktoma
możnośćdziałania,adziałając,zarazemwskazujenasiebie,jakonasprawcę
działania.MówiącjęzykiemRicoeura„oznacza”się.„Sobość(byciesobą)
ujawniasięwięcwakciedziałania.Przyczympodsłowem„działanie”rozu-
miemytutajnieprzyrodniczezdarzenieaniautomatycznyodruch,azapocząt-
kowywaniewświecieczegośnowego,realizacjępewnegosubiektywnegocelu.
„Sobośćposiadawięccharakterteleologiczny,charakterprojektu.Zauważyć
należy,żenieuniknionąodwrotnościądziałaniajestdoznawanie,wpostaci
szczególnieintensywnejbędącecierpieniem.Podmiot,wedługRicoeura,jest
podmiotemdziałającymlubdoznającym/cierpiącymatodoznawanie,odby-
wającesiępoprzezciało,zakotwiczagowmaterialnymświecieistawiawrela-
cjiwobecinnegoczłowieka.Ponieważkażdedziałanie/doznawanierozwijasię
wczasie,byciesobąrównieżmawymiarczasowy:rozwijasięitrwawczasie.
Opróczzakotwiczeniawczasieiprzestrzeni,kolejnymparametremtożsamości
jestjejciągłość.Człowiekmusimiećjakieś„tuiteraz”,przyczymzarówno
czas,jakiprzestrzeńmusząspełniaćwarunekciągłości.Jeżelizewnętrzne,hi-
storyczne„tuiteraz”niestwarzająjednostcewarunkówistnieniajakoosobie
obdarzonejtożsamością,tomusionawówczasstworzyćsobieświatzastępczy,
swojązastępcząprzestrzeńiczas,niekonieczniewpisującysięwoficjalnąhisto-
rię.Wtokuanalizyutworówliterackichzobaczymy,żejesttowprzypadku
bohaterekTsushimywybiegbardzoczęsty5.
Życiejednostkowestanowiszczególnąsyntezęciągłościinieciągłości,które
dopieropostfactumplasująsięwjednostkowylos.„Wniejednejopowieści,ten-
-który-jest-sobąposzukujeswejtożsamościwłaśnienaszczeblucałegożycia”6.
Ciągłośćbywazrywanaprzeznieprzewidzianewypadki,alosjednostkowynie
jestzewnętrznymFatum,alewypadkowąwzględnietrwałychdyspozycjiisytu-
acyjnychwyborów.DialektykaidemipseprzekładasięuRicoeuranadialek-
5ZjawiskoniszegzystencjalnychzostałozauważoneiopisaneprzezM.Nowotnąwanaliziepoezji
W.SzymborskiejiZ.Herberta.Więcejnatentematnp.M.Nowotna,Lesujet,sonlieu,sontemps.
Semiotiqueettraductionletteraire,EditionsPeeters,Paris–Louvain2002.
6P.Ricoeur,op.cit.,s.191.