Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
30
JoannaWarońska
Największezainteresowaniebudząporuszonewsztuceproblemy.Jedniwidzątuzagad-
nieniestosunkunowoczesnejkobietydoproblemówżyciaiRutęKrzeptowskąstawiają
narównozNorąIbsena,innidopatrująsięwPszenicy[Egipskapszenica]echdyskusji
oΠżyciuświadomym”;inniwreszcie(przyznaję,żebyłemwichliczbie)widząwsztuce
p.Jasnorzewskiejkonfliktdwóchstanowisketycznychiapologiędobrociiwyrozumia-
łościwstosunkudootoczenia13.
Sztukazachęciłakrytykędopytań,czyautorkajestfeministką.Zdaniabyły
podzielone.StefaniaPodhorska-Okołów,redaktorkaΠBluszczu”ijednazważniej-
szychpublicystekdwudziestolecia,wyjaśniała,żeΠświadomemacierzyństwo”
nieoznaczawyłączniestrachuprzedniechcianąciążą,ależejesttorównież
Πprawodomacierzyństwa”,anawetΠproklamacjawłaściwegodoborupłcio-
wegowmałżeństwie”14.DotychzagadnieńpowróciłaprzyokazjiDowoduoso-
bistego,byrazjeszczezakwestionowaćfeminizmpoetki:Π[Autorka]Niewalczy
orówneprawazmężczyzną.Proklamujespecjalneprawaiprzywileje,nałożone
nakobietęprzeznaturę,zgodnezjejfizjologią,zjejposłannictwembiologicz-
nym”15.Pawlikowska-Jasnorzewskawsztukachchętniepodejmowałaprzecież
tematniedobranychmałżeństw,aprzedewszystkimkobietΠniezrozumianych
fizjologicznie”.Wedługpublicystkitowłaśniedlategotypukobietmiłość,także
fizyczna,macierzyństwoimałżeństwostanowiąΠnaczelnąsprawężyciową”:
Kobieta,którawniedobranymmałżeństwienieznalazłaujściadlaswoichnaturalnych
instynktów,aktórejmoralność,tradycjerodzinne,atawistycznawstydliwośćipoczucie
kobiecejgodnościniepozwalająszukaćgopozamałżeństwem.Kobieta,zahamowana
wswychnaturalnychfunkcjach,cierpifizycznie,nerwowoipsychicznie.Popadawapa-
tię,wneurastenię,whisterię.Zistotywrażliwejiczułejprzeradzasięwtelepatyczny
okaz,jeżelinajejdrodzewporęniestanieΠwłaściwy”mężczyzna,zktórympołączy
jąniekonwenansczywyrachowanie,alezwiązekmałżeńskiznaturalnegodoboru16.
WspółcześniebadaczkitwórczościPawlikowskiej-Jasnorzewskiejniesąjuż
takwyrozumiałejakPodhorska-Okołów.AnnaKrajewskauznałatematprzymusu
macierzyństwainieszczęśliwegomałżeństwazaobsesjeautorki,którewielu
sztukomniewyszłynadobre
17
.TymtropemposzłaMonikaŻółkoś
18
,dowodząc,
żemacierzyństwomożebyćtraktowanejakoprzejawspołecznegouciśnienia
kobiet.IngaIwasiównatomiastzwróciłauwagę,żewwieludramatachkobiety
13Wojc.Nat.[WojciechNatanson],P.M.JasnorzewskaPawlikowskao„Egipskiejpszenicy”
iteatrzeeksperymentalnym,ΠCzas”1932,nr240,s.3.
14S.Podhorska-Okołów,MariaPawlikowska-Jasnorzewska,[w:]eadem,Kobietypiszą…Sylwetki
iszkice,Warszawa1938,s.104.
15Ibidem,s.110.
16Ibidem,s.112.
17Zob.A.Krajewska,KomediapolskaXX-leciamiędzywojennego.Tradycjonaliściinowatorzy,
Wrocław1989,s.86.
18M.Żółkoś,Piekłomatek.OdramatachMariiPawlikowskiej-Jasnorzewskiej,ΠDialog”2018,
nr3.
