Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
gospodarczegoipolitycznego,dlategoniemogłastaćsięrównorzędnym
partneremdlalepiejrozwiniętychpaństweuropejskich.
Pamiętamoburzenie,towarzyszącemiwtrakcielekturyfragmentu
rozprawyFredrikaJamesonaoLalce,wktórymamerykańskimarksista
nazwałliteraturępolskąliteraturąDmałejmocy”9.Jakotypowyfilolog,
fetyszyzującyuprawianąspecjalnośćiwłaściwąjejproblematykę,nie
potrafiłemznieśćopinii,ukazującejperyferyjnośćpolskiegopiśmienni-
ctwanatleświatowym,azatem–ograniczonośćmojejwłasnejpracy.
Zadałemsobiewówczaspytanie,naileliteraturapolskadrugiejpoło-
wyXIXwiekupozostawałahermetyczniezamkniętawkręguwłasnych
problemów,anailemogłasłużyćrozumieniuistotnychmechanizmów
nowoczesnegożyciawwymiarzeglobalnym.Wniniejszejpracy,uzna-
jączasadnośćargumentacjiobustronteoretycznegosporuibiorącpod
uwagęfakt,iżwiększośćzainteresowanych,wyjąwszyautorkęTruba‑
durówimperium,GrażynęBorkowską,iSkórczewskiego,skoncentro-
wałasięnatropieniuśladówDzależności”odZwiązkuRadzieckiegowe
współczesnejliteraturzepolskiej,chciałbymprzywrócićpojęciapost-
kolonialneichpierwotnemuużyciu,czyliwykorzystaćjedoanalizy
językadziewiętnastowiecznegoimperializmuiudowodnić,żeniesą,
przynajmniejwzastosowaniudoprozypodróżniczej,wyłączniepustą
retoryką,popisemwspółczesnychGorgiaszów,alepozwalająlepiejzro-
zumiećsamąpolskość,jejpartykularyzmiuniwersalność.Umożliwia
mitoprzedmiotniniejszejrozprawy–literackaireportażowatwórczość
SygurdaWiśniowskiego(1841–1892)10,którywczasieswoichpodró-
żydoAustralii,Oceanii,AmerykiPółnocnejiŁacińskiejwielokrotnie,
krytycznielubafirmatywnie,opowiadałsięwobecrzeczywistościza-
chodniejekspansji.Pisarztenjestważnytakżezinnegopowodu:choć
jegotwórczościzpewnościąniemożnanazwaćarcydzielną,toskupiają
9
9
F.Jameson:Zakochanybiznesmen.Przeł.R.Koziołek.DTekstyDrugie”2010,
nr1–2,s.270.
10
BiografiaWiśniowskiegozostaławyczerpująco,choćniecałkiemobiektywnie,
omówionawPrzedmowiedoedycjijegoPismwybranychzlat50.XXwieku.Zob.J.Tu-
wim,B.Olszewicz:Przedmowa.W:KKF.Wcałejpracy,przywołującutworyWiśniow-
skiego,WpustyniiwpuszczyHenrykaSienkiewiczaorazNowąPołudniowąWalięPawła
EdmundaStrzeleckiego,posługujęsięskrótami.Ichwykazznajdujesięnas.303.Wza-
cytowanychfragmentachzachowanooryginalnąortografięiinterpunkcję.
