Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wprowadzenie
ści(neutralności)egzotycznegoprzedstawienia,zaśsamaprozaprzygo-
dowa–łatwąpopularyzacjąkulturowejodmienności,któraumożliwia
wykroczeniewstronętego,cozaskakujące,tajemnicze,dotychczas
nieoswojoneprzezwiedzę.
Informacjanigdyjednakniejestniewinna,pozostajezawszeuwi-
kłanawjęzykfigurorazskomplikowanąsiećideologii.Nieinaczejma
sięrzeczzpisarstwemWiśniowskiego,chętniesięgającegoporetorycz-
nąstrategiępolonizacjiioscylującegomiędzyotwartościąnaróżnicę
ajejradykalnymodrzuceniem.Obecnośćdystansulubjegobrakwiązał
siętutajzestopniemzbliżeniadanejkulturyzarównodozachodnich
standardów,jakiortodoksyjniepatriotycznejkulturypolskiej.Ztego
ostatniegowynikałachociażbyniekłamanasympatianarratoraOdetty
dojejbohaterów–kanadyjskichMetysów,kultywującychmiłośćdo
FrancjiiniechętnychangielskimDnajeźdźcom”.Jaksugerowałpodmiot,
protagonistkatejopowieściodrzuciłamiłośćbrytyjskiegooficera,po-
dobniejakkażda,szanującasięPolkaodepchnęłabyzalotyRosjanina
lubNiemca15.Całkowicieinaczejkwestiataprzedstawiałasięwprzy-
padkuAborygenóworazIndian,wrównymstopniuodczuwających
konsekwencjeeuropejskiejekspansji.
Dlategowłaśniemyliłsięmarksistowskihistorykliteratury,dopa-
trującysięwutworachWiśniowskiegoantycypacjidwudziestowiecz-
negoantykolonializmu,potępieniaDkolonialnejgrabieży,przesądów
rasowych”
16
.OpiniaHenrykaMarkiewiczasugerujedwiekwestie:po
pierwsze,istnieniekoniecznegozwiązkumiędzypolskościąitolerancją
wobeckulturowejodmiennościorazwyczuleniemnaludzkąkrzywdę,
podrugiezaś–opozycjęmiędzykolonializmemzachodnichmocarstw
11
15
Por.D.Trześniowski:Rusyfikacjajakopozornezagrożenie.Onieskutecznościrosyj‑
skiegoprojektukolonialnegowPolsce.W:Studiapostkolonialnenadkulturąicywilizacją
polskąś,s.169.Nieoznaczatojednak,żedoodwrotnychsytuacjiwogóleniedochodzi-
ło.Niemożliwebyłotylkoszczęśliwezakończenietakiegoromansu,oczymprzekonują
takżedwudziestowiecznepowieści,ukazującemiłośćprzedstawicielkipodbitegonarodu
izaborcy.Historietakiealbokończyłysięśmierciąprotagonistki(CzarnyromansWła-
dysławaTerleckiego),albospołecznąanatemą(Stankiewicz.PowrótEustachegoRylskie-
go).PodobnewątkizostałyrównieżpodjęteprzezKazimierzaBrandysawWariacjach
pocztowychiPawłaHuellegowCastorpie.Zob.H.Gosk:Opowieści„skolonizowanego/
kolonizatora”ś,s.25–40.
16H.Markiewicz:Historiapozytywizmu.Warszawa1989,s.93.
