Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
39Dążącdolepszegoodtworzeniadziejówkomisjiporządkowych,należysięgnąćdo
korespondencjikomisarzyzduchowieństwemparafialnymiinstytucjamikościelnymi,
naprzykładkapitułąwileńską.
InformacjeoKomisjachCywilno-Wojskowychtrafiałynałamyosiemnastowiecz-
nejprasywarszawskiejorazwileńskiej.„GazetaWarszawska”wnikliwierelacjono-
wałaobradysejmu,podawaławcałościlubstreszczałakonstytucjesejmowe,donosiła
oudzialekomisarzywobchodachuroczystości40.Informacjeodziałalnościkomisarzy
porządkowychzamieszczanonałamach„GazetWileńskich”i„AddytamentudoGazet
Wileńskich”z1792roku.Materiałyprasoweunaoczniająciekaweszczegóły,dotyczą-
cewprowadzeniaksiągziemiańskich,prac„sejmikówdeputackichigospodarczych”,
zaangażowaniaspołecznościlokalnychwsprawęobronnościkrajulubrozwojuszpital-
nictwa41.Wzmiankinatematkomisjiporządkowychzziemlitewsko-białoruskichspoty-
kamyrównieżnałamach„GazetyNarodowejiObcej”42,„DziennikaRządowo-Ekono-
micznegoHandlowego”43oraz„PamiętnikaHistoryczno-Polityczno-Ekonomiczego”44.
Niewieleinformacjinatentematumieszczanowówczesnychpamiętnikach45.
Niniejszestudiumopierasięprzedewszystkimnanowoodkrytychźródłachoraz
przemyśleniachrozwijającychopublikowanewcześniejustalenia.Autormanadzieję,
iżprzedstawionamonografiazarównowypełnikolejnąlukębadawczą,jakiprzybliży
lepszezrozumienierozwojuspołeczeństwaiprzeobrażeńustrojowychwWielkimKsię-
stwieLitewskimwokresieSejmuCzteroletniego.Możnasięspodziewać,żeprzyczyni
siędopodjęciabadańdotyczącychnieznanychkartcodziennegożyciazbiorowościlo-
kalnychetnicznychziemlitewskichibiałoruskich,którejakdotądniebyłydogłębnie
analizowane.Nieulegawątpliwości,żewchwiliobecnejmożnapokusićsięostwier-
dzenie,iżbogactwomateriałuźródłowegostwarzamożliwośćprzygotowaniastudiów
naddziejamiposzczególnychKomisjiCywilno-Wojskowych.
WtymmiejscupragnęwyrazićpodziękowanieFundacjinaRzeczNaukiPolskiej,
FundacjiLanckorońskichzasfinansowaniekwerendźródłowychprzeprowadzonych
w2005roku.Zacenneuwagiisugestiechcęzłożyćpodziękowaniaprof.JerzemuMal-
cowiiprof.AndrzejowiZakrzewskiemu,drhab.EwieDanowskej.Zawszechstronną
trockiego.Uniwersałkursmonetogłaszającyz14grudnia1791roku(AGAD,Tzw.ML,IX27,k.245,247–248,
250–253,323,324,326,358–368,372,374,416,435).
39KommissyaCywilno-WojskowaiPorządkowapowiatuoszmiańskiegorepartycjioszmiańskiej.Uniwer-
sałwzględemuregulowaniamiariwag,stanowieniaoficjantówz8marca1790roku;KommissyaCywilno-
-WojskowaiPorządkowawojewództwatrockiego.Uniwersałwzględemustanowienieofcijantównaparafie
iichpowinnościorazwzględemuregulowaniapowszechnegoświadectw,paszportówiurlopówżołnierskich
z17kwietnia1790roku(AGAD,Tzw.ML,IX27,k.340,369).
40„GazetaWarszawska”1792,nr55,„SuplementdoGazetWarszawskich”1790,nr17,19.
41„GazetyWileńskie”28stycznia1792,nr4,10marca1792,nr10;Addytamentdo„GazetWileńskich”
19maja1792roku.
42„GazetaNarodowaiObca”1791,nr52,s.210.
43
„DziennikRządowo-EkonomicznyHandlowy”1790,R.V
,cz.1,s.92(drożyznawMińsku);cz.3,s.233
(przeniesieniestolicypowiaturzeczyckiego),s.241(kwestiapodymnego);cz.4,s.416–435(spisyczłonków
komisjiporządkowych),s.450–462;R.VI,1791,cz.12,s.459–461(kwestiapożytecznościraportówkomisji).
44UwaginadkomisjamiwLitwie,„PamiętnikHistoryczno-Polityczno-Ekonomiczny”1791,R.X,cz.IV
,
s.321–331;„PamiętnikHistoryczno-Polityczno-Ekonomiczny”1791,R.X,cz.X,s.865.
45
M.Starzeński,NaschyłkudniRzeczypospolitej(1757–1795),wyd.H.Mościcki,Warszawa1914;
A.Chrząszczewski,PamiętnikoficjalistyPotockichzTulczyna,wyd.J.Piechowski,Wrocław1976.
15
