Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Konstytucjaz1789rokuustanawiałazasadęobieralnościkomisarzynasejmikachgo-
spodarskich,pomijająctymsamymcentralistycznązasadęzależnościosobowej.Według
ustawyKomisjewojewódzkieipowiatowewWielkimKsięstwieLitewskimzlistopada
1789rokuwyborypierwszychkomisarzyplanowanoprzeprowadzićnanajbliższymsej-
mikugospodarczym64,czyliwlutym1790roku.Tymczasem,jakdowiadujemysięzteks-
tutegożdokumentu,sejmzobligowałkomisarzydo„likwidowaniaintratwkażdymwo-
jewództwie,powiecieixięstwieżmudzkim”orazdorozpoczęciapracod15grudnia1789
roku.TegodniarozpoczęłaswojepraceKomisjaCywilno-Wojskowapowiatulidzkiego,
copotwierdzaProtokółczynnościtejkomisji65.5grudnia1789rokuodbyłosiępierwsze
zarejestrowanewźródłachposiedzenieKomisjiCywilno-Wojskowejksięstważmudzkie-
gorepartycjirosieńskiej66.PierwsząwzmiankęodziałalnościgrodzieńskiejKomisjiCy-
wilno-Wojskowejspotykamywaktachpochodzącychzestycznia1790roku67.21grudnia
1789rokuukazałsiępierwszyznanyuniwersałtrockiejkomisjiporządkowej68.
Jakwynikaztekstuustawy,komisarzemieliwykonać„przysięgęzroty”69.Relacja
zposiedzeniaKomisjiCywilno-Wojskowejwojewództwamińskiegoz15grudnia1789
rokupotwierdzafaktskładaniaprzysięgi.WProtokołachkażdodziennychczynnościKo-
misjiwojewództwamińskiegozachowałasięwzmiankaowykonaniurotyprzezmiejsco-
wychkomisarzy:
„MyniżejwyrażeniznakazuPrawarecenterpostanowionego,podtytułemKomisjewo-
jewódzkieipowiatowewW°X°Litt[ew]skimzjechawszysiędomiastaJKMciMińskana
urządkomisarstwaCywilno-Wojskowegoww[ojewó]d[zt]wiemińskimprzedaktamigrodz-
kimiw[ojewó]dztwanaszegoprzysięgęrotąpowyżejwyrażonymprawemopisanąwykonali-
śmyijurysdykcjękomisjiufundowaliśmy”70.
PrzysięgęskładanoponadtowmomencieobejmowaniaurzęduwKomisji71.
RozwojowinowożytnychinstytucjiadministracjiwEuropietowarzyszyłokształtowa-
niesięwarstwyzawodowychurzędników72,którychcechowałafachowość,rzeczowość
orazposiadanieszerokiejwiedzy.Aniwkonstytucjisejmowej,aniwaktachkomisjinie
spotykamyodwołańdoobowiązkuposiadaniaprzygotowaniamerytorycznegoprzez
członkówkomisji,anikoniecznościpowołaniadożyciazespołufachowychurzędników.
Zawyłomwstrukturzekomisjimożnauznaćpunktprzewidującyzasiadanieurzędnika
sąduziemskiegoigrodzkiego.Niemożnawykluczyćmożliwości,żewkomisjimogli
zasiadaćinnireprezentanciosiemnastowiecznejpalestry,szlifującyswójkunsztizdoby-
wającydoświadczeniewurzędziegrodzkim,sądach,przyzastępcachprocesowych.
64VL,t.IX,s.136.
65LPAH,SA6492k.
66LPAH,F.4op.2nr31k.1.
67NAHB,F.1887op.1nr1k.1.
68
KommissyaCywilno-WojskowaiPorządkowawojewództwatrockiego.Uniwersałprzypominający
XXplebanomuskuteczniaobowiązkuwzględemkomportowaniafunduszówz27marca1790roku(AGAD,
Tzw.MLIX27,k.360).
69VL,t.IX,s.137.
70NAHB,F.1889op.1nr1k.2.
71Tamże,nr9k.1.
72H.Izdebski,Historiaadministracji,s.25–26;D.Malec,J.Malec,Historiaadministracjiimyśliadmi-
nistracyjnej,Kraków2000,s.20.
30
