Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
58
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
WkręguwpływównZetu”znalazłosięteżprawdopodobniewpoczątkach
latdziewięćdziesiątychXIXw.kołosamokształceniowepolskichstudentów
funkcjonującenaPolitechniceLwowskiej,któregoczłonkiembyłm.in.póź-
niejszyliderpolskichsocjalistówipremierDrugiejRzeczypospolitejJędrzej
Moraczewski.Koło-któresamijegodziałaczeokreślalicokolwieknazbyt
ambitnieiszumniemianemnRząduNarodowego”-miałopatriotyczne,ale
ilewicoweoblicze.Zasadyjegopracybyłyanalogicznedopropagowanych
przeznZet”.NapowiązaniazZMPwskazywałateżbliźniacza,hierarchiczna
izakonspirowanastrukturakoła94.
NazachodzieEuropyzinicjatywyzetowcówpowstało25grudnia1887r.
wGenewiejawneZjednoczenieTowarzystwMłodzieżyPolskiejZagranicą
(ZTMPZ).Skupiałoonopolskieorganizacjestudenckie,działającenawyż-
szychuczelniachpozagranicamipaństwzaborczychipozostawałopod
wpływaminZetu”95.Początkowoobejmowałotylkoorganizacjepolskie
wSzwajcarii,następniezaśiinnestowarzyszeniapolskiemłodzieżyakade-
mickiejtakżezterenuNiemiec.
StatutZjednoczeniawskazywałjakocele:wzmacnianiejednościwżyciu
młodzieżypolskiejzagranicąijejłącznościzmłodzieżąwkraju,utrzymywa-
niewśródmłodychakademikówjednolitejopiniiwsprawachzasadniczych,
wreszcieułatwianiemłodzieżysamokształcenia.Pierwszymidługolet-
nimprezesemZjednoczeniabyłZ.Miłkowski.Od1903r.archiwumZTMPZ
mieściłosięwRapperswilu.Zjednoczeniemiałocharakterpowszechnej
organizacjipolskichstudentówpozagranicamikraju.Najegoforumodpo-
czątkutoczyłasięwalkaideologicznapomiędzymłodzieżąnarodowąiso-
cjalistyczną,którejtowarzyszyłokrystalizowaniesięwyżejwspomnianych
postaw.Zczasemwykształciłasięworganizacji,jakodominująca,postawa
właściwazetowcompozerwaniuzLigąNarodową-połączeniewrażliwości
społecznejzideąnarodowąiirredentystyczną.
Wgrudniu1899r.naXIIIZjeździeZjednoczenianastąpiłrozłamworga-
nizacji.WyłoniłsięzniejwówczasZwiązekPolskiejMłodzieżyPostępowej
(UniePolskiejMłodzieżyPostępowej),któryobjąłprzedewszystkimmło-
dzieżzzaborurosyjskiegoiFrancji,natomiastwdawnymZTMPZskupiała
sięmłodzieżzośrodkówwNiemczech,SzwajcariiizMałopolski.Zjednocze-
niewtymnowymkształcieprzetrwałodowybuchuWielkiejWojny96.
94I.Florczak,JędrzejMoraczewski.Socjalista,poseł,legionista.ZautonomicznejGalicjido
niepodległejPolski,Łódź2009,s.38-39.
95B.Hillebrandt,Polskieorganizacjemłodzieżowe…,s.18.
96F
.Szymiczek,op.cit.,s.95;J.Lewandowski,PolacywSzwajcarii,[w:]Polacywświecie.
Poloniajakozjawiskospołeczno-polityczne,cz.II,red.A.Koprukowniak,W.Kucharski,Lublin
1986,s.222.
