Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
60
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
którawzałożeniumiałaskupiaćbyłychdziałaczynZetu”iprowadzićakcję
propagandowąnarzeczsprawypolskiej.Zainicjowałaonam.in.wydawanie
seriibroszurpt.Zdzisiejszejdoby.Szczególnąaktywnościąwbudowaniuno-
wejorganizacjiwykazalisięspośródzetowcówm.in.WacławMęczkowski,
JózefKamińskiiTomaszRutkiewicz100.
Odmiennąrelacjęogenezie,znaczeniuicharakterzenŁączności”pozo-
stawiłR.Dmowski.WjegoocenieorganizacjatamiałazastępowaćLigęPol-
ską,skupiająctychspośródbyłychzetowców,którzypoopuszczeniumurów
wyższychuczelniiwejściuwndorosłe”społeczeństwoniezostalizakwalifi-
kowanidoczłonkostwawLP.
Przywódcapolskiegoobozunarodowegowspominał:
PoparulatachistnieniaZwiązkutrzebabyłorozstrzygnąćkwestię,cozrobić
zludźmikończącymiwyższeszkołyiopuszczającymiszeregiZMP.Wybit-
niejsiznichzostawaliczłonkamiLigi,niektórzyjużnaławachuniwersy-
teckich,alewiększośćniekwalifikowałasiędotejorganizacji,takjakją
pojmowano.WobectegozałożonowKrólestwieKongresowymorganizację
podnazwanŁączność”niemającącharakterurewolucyjnego,przeznaczoną
doskupienialudzimniejwięcejjednomyślnychwswychprzekonaniachiza-
przężeniaichdopracobywatelskich,którychniemożnazupełniejawnie
prowadzić,orazdowywieraniawpływunażyciejawnychstowarzyszeń.Ta
organizacjawykazałabardzomałążywotnośćiprawieżadnejdziałalności
nieumiałarozwinąć101.
ZczasemnŁączność”postanowionorozwiązać.Organizacjazakończyła
działalnośćw1893r.,ajejczłonkówpoczętowcielaćdonowejstruktury
-LigiNarodowej.Praktyczneprzeprowadzenietejreformywziąłnasiebie
R.Dmowski-wciągupółrokuprzeprowadziłosobisterozmowyzkilku-
dziesięciuludźmi,którzyweszlinastępniewskładnowejorganizacji102.
nZet”usiłowałtakżewpływaćnapostawymłodzieżyrobotniczejiwiej-
skiejorazndorosłego”społeczeństwa,tworzącnowekonspiracyjne,patrio-
tyczneorganizacje.W1901r.założonoZwiązekMłodzieżyRzemieślniczej
im.JanaKilińskiego(ZMR).DonajbardziejaktywnychdziałaczynZetu”
wśródmłodychrzemieślnikówirobotnikównależeliMieczysławBujalski
(którypełniłfunkcjękierownikaZwiązku)iPrzemysławPodgórski.
nKilińszczacy”braliudziałwakcjiszkolnejinawłasnąrękęinspirowali
strajkiwszkołachzawodowych,niedzielnych,rzemieślniczychihandlo-
wych.ZwiązekMłodzieżyRzemieślniczejmiałbudzićświadomośćnarodową
100T.Wolsza,StowarzyszenienŁączność”(1888-1893):uźródełLigiNarodowej,nDzieje
Najnowsze”1987,nr2,s.3-35;R.Wapiński,RomanDmowski,Lublin1988,s.53-54;W.Po-
bóg-Malinowski,NarodowaDemokracja1887-1918.Faktyidokumenty,Londyn1998,s.44.
101M.Kułakowski,RomanDmowski…,s.152.
102Ibidem,s.167.
