Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
62
Konspiracja„Zetu”wokresiezaborówiWielkiejWojny
WedługsympatykówsyndykalizmuwszeregachNZRzwiązkizawodowe
powinnydążyćdozerwaniafaktycznychukładówpodległości,łączącychje
zróżnymiorganizacjamipartyjnymi.Powołaniemsyndykatówmiałabyć
ostatecznalikwidacjakapitalizmu,natomiastwalkaopłaceiwarunkiżycia
stanowiłajedyniezadanietymczasowe.
Wokresierewolucji1905-1907r.NarodowyZwiązekRobotniczyorga-
nizowałwieceidemonstracjepodhasłamiwalkiointeresyrobotniczeina-
rodowe;zarazemprzeciwstawiałsięradykalnym,rewolucyjnymhasłom,
jakogodzącymwinteresnarodowy105.
IdeolodzyNZRdeklarowali:nUważamysięprzedewszystkimzaPola-
ków[…]adopieropotemzarobotników”.Podkreślali,żenczująsiębardziej
solidarnymizwłasnymnarodem[…]niżzrobotnikamiinnejnarodowości”.
RyscharakterystycznynadawałoNZRsilnenasyceniejegoideologiispo-
łecznym,nludowym”radykalizmem(odżegnującymsięjednakodpolitycz-
nychprogramówpartiisocjalistycznych).DziałaczeNZRwzywalidowalki
oustanowieniepolskiegosejmu,samorząduterytorialnegoiswobódoby-
watelskich-takżedlamniejszościnarodowych106.
InauguracyjnyIZjazdNZRodbyłsięwdniach18-25czerwca1905r.
ZczasemnajsilniejszaorganizacjaokręgowaZwiązkuwykształciłasię
wŁodziipobliskichmiastachprzemysłowych-Pabianicach,Zgierzu,Zduń-
skiejWoliiKaliszu.NarodowyZwiązekRobotniczyskupiałrobotników,ale
takżeinteligencję.WWarszawiecieszyłsięsilnymwsparciemzestrony
studentówskupionychwnZecie”oraznkilińszczaków”.
Wuchwalonymrokpóźniej,wpaździerniku1906r.,naIVZjeździepro-
gramieNZRwskazywanojakonadrzędnyidalekosiężnycelpolityczny
zjednoczeniewszystkichziempolskichiodbudowanieniepodległejidemo-
kratycznejPolski.Natomiastwzastanychwarunkachpostulowanoszeroką
autonomięnarodową,wramachktórejmiałfunkcjonowaćodrębny,polski
parlamentisamorządterytorialny,wyłonionynapodstawiepowszechnego
prawawyborczego.Podkreślano,żepowinienzostaćwprowadzonyszeroki
katalogswobódobywatelskichidemokratycznych.Związekzapowiadał
walkęoprzywróceniejęzykapolskiegowszkolnictwie,sądownictwieiad-
ministracji.Zapodstawowywarunekjejpowodzeniauznawałsolidarność
wszystkichpolskichwarstwspołecznych.Zapewnianoołącznościpolskich
robotnikówzcałymnarodemipotrzebiezachowaniaodrębnościodprole-
tariatuinnychnarodowości.Odrzuconoteżoficjalnieideęwalkiklasowej
ipostulatzdobyciapełniwładzyprzezproletariat.Równocześnienenzete-
rowcy”głosililistęrozbudowanychpostulatówspołecznych.Znalazłysię
105S.Kalabiński,F
.Tych,Czwartepowstanie…,s.165;G.Zackiewicz,Syndykalizmwpolskiej
refleksjiirzeczywistościpolitycznejIpołowyXXwieku,Kraków2013,s.122-126.
106J.Tomasiewicz,Rewolucjanarodowa.Nacjonalistycznekoncepcjerewolucjispołecznej
wDrugiejRzeczypospolitej,Warszawa2012,s.52-53.
