Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
24
Konsekwencjąnaruszeniadóbrosobistychinnegoposłapodczaswygła-
szaniamowyparlamentarnejbyłakaradyscyplinarna49.Natomiastwystąpie-
niebeznależytegouszanowaniawobecmonarchymogłoskutkowaćnawet
karąwieży50.Pomimopowyższychograniczeńodnośniedoswobodywy-
powiedziwparlamencieposłomprzysługiwałimmunitet(nżadenzczłon-
kówskładającychizbęniemożebyćaresztowanym,chybazawyrokiem
parlamentu”)51.PowyżejwskazanezasadyfunkcjonowaniaIzbyGmindoty-
czyływzasadzietakżeIzbyLordów52.
V
Wpodsumowaniunależypodkreślić,żekonstytucjonalizmangielskibył
wRzeczypospolitejinstatureformandiznanyiszerokodyskutowany53.Wo-
becpanującegopowszechniewEuropieabsolutyzmutowłaśnieAngliapre-
zentowałaprzykładsprawniedziałającegoustrojuparlamentarnegoopartego
nazasadziepodziałuwładzy.Ustrójtenposiadałbogatąhistorięizapewniał
państwumocarstwowąpozycjębezkoniecznościuciekaniasiędomodelu
rządówabsolutnych,nawetwjegooświeconymwariancie.
Panującywpewnychkręgachwręczpodziwdlaustrojuangielskiegonie
wykluczałwcalerównoczesnegopoparciadlaniepodległościowychdążeń
Amerykanów54.Tointeresujące,żeoilewwypadkuEuropyAngliastawiana
byławielokrotniezawzórwolności,otylewwypadkustosunkówmetropolii
49
nJeżeliwzapalemowyprzydarzysiękomuwyrzecsłowauszczypliweprzeciwdrugiemu,
obrażonywinientegożsamegodniaiprzytomnościwykraczającegodopominaćsięosatysfak-
cyją,której-gdybynieuczyniłprzezeksplikacyjąswegomiejsca-izbakażemuustąpić,imimo
prerogatywywolnegomówieniaizbamaprawonapomnieniawystępnych”
.Ibidem,s.27.
50
nKtobysięważyłmówićbezrespektuprzeciwkrólowinietylkomabyćprzerwanym,
leczczęstokroćbywa,żezawniesieniembywaodesłanydowieży”
.Ibidem,s.28.
51
Ibidem,s.30.
52
nWizbiewyższejpodobnyporządekzachowujesięztaróżnicą,zekanclerzwielkijest
jejoratoremordynaryjnym”
.Ibidem.
53
DoprzykładuAngliipolscyautorzyliteraturyprawno-politycznejodwoływalisiętakże
wdziesięcioleciachwcześniejszych.Por.H.Olszewski,Doktrynyprawno-ustrojoweczasówsa-
skich(1697-1740),PWN,Warszawa1961,s.235.
54
I.Łobarzewski(op.cit.,s.138-139)pisał:nwtymmomenciecałemuświatuwidziećsię
dajenowopowstającaAmerykańskaRzeczpospolita,rządemwolnym,adosytuacyisposob-
nymzatrudniającasię.TaczęśćAmerykiPółnocnejzasadzonakoloniąangielską,wpoczątku
mniejzważana,dalejobfitezyskidlanaroduangielskiegoprzynosząca,obróciłapotymoczy
nasiebiecałejEuropy.[...]Poznałsiępotymludtennaswojejmocy,poczuł,żejestwolny,aaż
nadtodrugiemuużyteczny.Zrzuciłzsiebiejarzmoikrwiąnabyłprerogatywywolnemuludowi
służące”
.Szerzejzob.Z.Libiszowska,OpiniapolskawobecrewolucjiamerykańskiejwXVIII
wieku,ZakładNarodowyim.Ossolińskich,Łódź1962.
