Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
41
cyjnej.Mimożebyłszczerymdemokratąizwolennikiemobaleniarządów
absolutystycznychweFrancji,uważał,żerewolucjafrancuskawsposóbświa-
domyzerwaławszelkiewięziztradycjąustrojowąiurządzeniamimającymi
oparciewspołeczeństwie.Jakpisał:nFrancjawzięłarozbratztradycją,zaczę-
łabudowaćgmachnowy,wedługzasadrozumowych,budowaćmechanicz-
nie,tworzyćurządzeniaobce,niewypróbowane,sprzecznezezwyczajami
społecznymi”49.Porównującsystembrytyjskizfrancuskim,Rostworowski
przeciwstawiałgourządzeniomfrancuskim,któreuważałzanieprzystające
dozwyczajówitradycjitegospołeczeństwa,awłaśnieobrytyjskimsystemie
prawapolitycznegomówił,żewyrastałzespołeczeństwaipotrafiłłączyćno-
wość,nienaruszającmajestatustarożytnejbudowy50.
Udowadniał,żewokresieod1791do1875r.powstałoweFrancjitakwie-
lekonstytucji,ponieważwspołeczeństwiewystępowałasilnapotrzebaprze-
wrotuidążeniedozmian,ażadnazkonstytucjiwtymokresienieodzwier-
ciedlałajegozdaniempotrzebspołecznychinieobejmowaławpełniżycia
społecznegoFrancji,realizującgłównieaspiracjeelitpolitycznych.Rostwo-
rowskiuważał,żeformafrancuskichurządzeńustrojowychporewolucjibyła
zawszeabstrakcyjnaiogólnikowaistanowiłaźródłoinspiracjiraczejpoza
granicamiFrancjiniżdlajejobywateli,którzytentypabstrakcyjnegomyśle-
niatraktowalijakomodęintelektualną.Twierdził,żekonstytucjefrancuskie
sąnodkryciemduchaludzkiegonaużytekcałejludzkości.NieoFrancuzach
tammowa,aleoczłowieku,oabstrakcyjnymobywatelu”51.
PorównywałfrancuskąDeklaracjęPrawCzłowiekaiObywatelaz1789r.
systememprawaanglosaskiegoistwierdzał,żeDeklaracja,mimowielkiej
wartościaksjologicznej,miałaniewielkiwpływnadziałanieprawawrze-
czywistościspołecznej.Zawzorcowyuznawałmodelbrytyjski,niezwykle
pragmatyczny,mającytęzaletęzpunktuwidzeniarealnegozabezpieczenia
prawjednostkowych,żeobywatelmoże,odnoszącsiędowpisanychwsystem
reguł,dochodzićibronićswoichprawprzedsądem52.Rostworowskiodno-
siłsięrównieżdodeklaracjiamerykańskich,uznając,żewsferzeprawoby-
watelskichiwolnościjednostkisąonezbliżonedofrancuskich,uważałjed-
nak,żespecyfikaamerykańskapoleganatakimichsformułowaniu,iżniosą
onewsobiepostanowieniaocharakterzeprawnym,mogącepodobniejak
49
M.Rostworowski,RozwójkonstytucjonalizmuweFrancji.Zwykładówprof.Rostworow-
skiegozebrałaJadwigaKrasickaidrGodłowski,nakłademKołaUczniówiAbsolwentówSNP
,
Kraków1923,s.2-3.
50
M.Rostworowski,Geneza...,op.cit.,s.2.
51
M.Rostworowski,Rozwój...,op.cit.,s.3-4.
52
Ibidem,s.16-17.
