Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Kulturafizycznawświetlefilozofiiiteologii
21
1010Augustynawizjaciałajakowięzieniaduszy
Największymmyślicielemwczesnegochrześcijaństwabyłśw.Augu-
styn,któregomyślenienatematciałaludzkiegoniejestjednolite.Wpo-
czątkowymokresie,będącpodwpływemnurtuorficko-pitagorejskiego,za-
afirmowanegozapośrednictwemPlatona9,przyjąłwswojejfilozofiiduali-
stycznąkoncepcjęczłowiekaizajmowałstanowiskopełnepogardywobec
światadoczesnegoiludzkiegociała.Wtymokresietwórczościwyraźnie
uwidaczniasięnadrzędnośćsferyduchowejwobecciaławludzkimzłoże-
niu.Duszajestwszystkim,ciałonatomiastniczym,więcej,stanowiprze-
szkodędlaszlachetnejduszy10.Człowiekautożsamiazduszą,gdymówi,że
„chcepoznaćBogaiduszę”11.Ciałojest„mrocznymwięzieniemduszy”12,
bowiemkrępujeiograniczamożliwościduszy.Duszajestdoskonalszaod
ciałagdyżjestbliższaBogu.Wprzeciwieństwiedostarzejącegosięcia-
łajestonaniezniszczalna,nieśmiertelnaitrwawiecznie.Natejpodstawie
formułujeteżpraktycznądyrektywę,wedlektórejkażdy,ktochcestaćsię
takim,jakimstworzyłgoBóg,powinien„wzgardzićwszystkim,cocielesne
iwyrzecsięcałegotegoświata”13.
ZatemciałowdualistycznejkoncepcjiczłowiekaautorstwaAugusty-
nazajmujepozycjęzdecydowanieniższąniżdusza,więcej,wjakimśsensie
ograniczapoznanieczłowieka,wramachktóregowyróżniapoznaniezmysło-
weirozumowe(duchowe).Todrugiejestowieledoskonalsze,gdyżprowadzi
douzyskaniawiedzyprawdziwejipewnej.
9
Św.Augustymwpierwszymokresieswejtwórczości(373-382)byłzdominowanyprzezten
nurtmyślenia,którybardzonegatywnieoceniałludzkieciałoiaktywnośćfizycznączłowieka.
Nurtgnostycko-manichejskitraktowałciałojakoźródłozła,dlategowyzwoleniesięzciele-
snościuważanebyłozawarunekosiągnięciamoralnejdoskonałościizbawienia.Wśladzatym
nurtemszłapraktykażyciacodziennegoprzejawiającasięwformachmonastycyzmuieremity-
zmu,fenomeniesłupnikówczybiczowników,którzy,wimięswoiściepojętejascezy,dążylido
wyniszczeniaciała.Wpływowymizwolennikamitegonurtubyli:Orygenes,Tertulian,św.Jan
Chryzostom,atakżekardynałLotariusz,którydałwyrazswemunegatywnemustosunkowido
ciaławtraktacieonędzyludzkiegolosu.Por.S.Kowalczyk(2006),Elementyfilozofiiiteologii
sportu,op.cit.,ss.179-180.Por.LothariCardinalis(1955),Demiseriahumanaeconditionis,
Lugano,M.Maccarone.
10
Augustynrównieżnagruncieepistemologiidokonujedegradacjiciała.W.Tatarkiewicz
(1997)pisze:„Ciałojestnawetprzeszkodąwpoznaniu:rozgwarwyobrażeńprzedostającsiędo
wnętrzaduszymącije;stądtrudnościwidzeniawewnętrznegoikoniecznośćoderwaniasięod
życiacielesnego,abyzagłębićsięwewłasnąduszęiznaleźćzawartewniejprawdy”.„Wobec
wyższościduszynadciałem,należydbaćoduszę,anieociało”.Św.Augustyn.W:Historia
filozofii,t.1,Warszawa,PWN,ss.193-203.
11
Zob.Augustyn(1953),Solilokwia.W:DialogiFilozoficzne,Warszawa,s.13.
12
Zob.Augustyn(1953),Przeciwakademikom.W:Tamże,s.58.
13
Zob.Augustyn(1953),Owielkościduszy.W:Tamże,s.111.
