Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Cechyspecyficznekleruantycznego
31
pochłaniałoichbezreszty(bywałyoczywiściewyjątki).Podróżowaliwewła-
snychsprawach(lepiejniezadługoiniezawiele,najlepiejzazgodąbiskupa),
mielikłopotyzdziećmiirodziną,zaciągalipożyczkiidostawalitestamentowe
legaty,spieralisięzsąsiadamiomiedzęiniezwróconydług.Ówzwykłyżywot
zabierałimmnóstwoczasuienergii,sprawiałprzytym,żestopieńwydzielenia
kleruzchrześcijańskiejspołecznościbyłwporównaniuzpóŹniejszymiepokami
niewielki.Nieistniałjeszczespecyficznystrójdladuchowieństwa,wprawdzie
ustalonozczasemwzórszatceremonialnych,noszonychwtrakciepełnieniaob-
rzędów,jednaknieposługiwanosięnimipozakościołem.
Dowejściawszeregiduchowieństwaaspirowałobardzowieluczłonkówchrze-
ścijańskiejspołeczności,przywilejefiskalne(iinne),któreprzyznałklerowiKon-
stantynWielki,tętendencjęwzmocniły,alenieonejąwywołały.Miejscewśród
duchownychbyłoznakiemspołecznegoszacunku,uznaniapobożności,symbo-
lemkariery.Choćżadenświętyteksttegonieobiecywał,wierzono,żeduchowni
jużzracjiswejgodnościmająlepszeodzwykłychczłonkówgminnadziejena
szczęściezagrobem.Wszystkietewzględypowodowały,żechętnychdowejścia
wszeregiduchowieństwabyłowielu,bardzoczęstozbytwielu.Tendencjadoich
powiększaniabyłabardzosilna,wielubiskupówjejulegało.
Niepotrafimyniestetypowiedzieć,jakiprocentwszystkichchrześcijansta-
nowiłkler,naszeliczboweinformacjesąbardzoszczupłeiwyrywkowe.Przy-
toczękilkaprzykładów,abyczytelnikmiałpewnąorientacjęwtejkwestii.WRzy-
miezaczasówpontyfikatuKorneliusza(251-253)wskładklerurzymskiego
wchodziło44prezbiterów,7diakonów,7subdiakonów,42akolitów,52egzorcy-
stów,lektorówlubportierów(wtymczasiezaliczanychdokleru,wpóŹniejszych
latachportierzynależelijużtylkodosłużbyobsługującejkościoły).Zprzełomu
ViVIw.mamyprzekaz,wedlektóregowRzymiebyło90lektorów,45akoli-
tów,22egzorcystów.WtrzeciejćwierciVw.klerKartaginymiałliczyćponad
500osób.WkońcuVIw.wAleksandriitylkojedenkościół,zwanyAngelionem,
miał140członkówwłasnegokleru(prawda,żebyłtonajważniejszykościółznaj-
dującysięwrękachmonofizytów,zapewnetylemniejwięcejliczyłteżkleralek-
sandryjskiejkatedrypozostającejwgestiiortodoksów).Wniosekztychliczbjest
oczywisty:duchowieństwowkościołachpóŹnoantycznychbyłoproporcjonalnie
liczniejszeniż,naprzykład,wnaszymstuleciu.
Składspołecznykleruwykazywałwielkąróżnorodność.Pozaprzedstawi-
cielamielitybyłownimteżwieluludziskromniejszych,rzemieślników,nawsi
takżechłopów.Bardzoliczniebylireprezentowaniurzędnicyzrozmaitychbiur
państwowych.Tworzylioniśrodowiskoruchliweiambitne,górującenadinnymi
wykształceniemiobyciem.
Różnicewzamożnościpowodowałyistotnenapięciamiędzyczłonkamikleru
iutrudniałyjegointegrację.Biedniejsicierpielizracjiswychskromnychszat,
noszonychrównieżwdniświąteczne,gdyinniparadowaliwystrojeni,atakże
zpowoduniemożnościpopisywaniasięszczodrobliwymidaraminarzeczKo-
