Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
JózefSzymonWroński•KościołyKrakowazbudowanewlatach1945-1989...
Śledzącwydarzeniairozwójarchitekturysakralnejbadaczstawiasobieszereg
pytań:
–
orozwójtejarchitekturywKrakowie,ojejpoziom1orazzłożonedzieje;
–
oodbicienurtówitendencjiarchitekturyświatowejwDarchitekturzekrakow-
skiej”2;
–
onowości,zuwzględnieniemnowościarchitektonicznych,występującychwe
współczesnychkościołachnaZachodzie.
Zasadniczymtematemprezentowanychbadańjestjednakstudiumarchitekto-
nicznekościołówinsitu(rzutkościoła,układwnętrzaorazukształtowaniebry-
ły)inatejpodstawiepróbauzyskaniatypologiirzutów,dyspozycjiprzestrzennej
wnętrzorazukształtowaniabryłpowstałychświątyń.Wmonografiinieznajdziemy
wyczerpującegoopisuodnoszącegosiędowyposażeniawnętrzztegowzględu,że
wwieluznichwyposażeniejestjeszczetymczasowelubniepełne(brakjestnp.wi-
traży,któredookreślającharakterwnętrza).Wprzyszłości,gdyichwnętrzazostaną
wpełniwyposażone,zpewnościązajdziepotrzebapowrotudotematu3.Wksiążce
zwróconojednakuwagęnausytuowanienajważniejszychmiejscliturgicznych:ołta-
rza,ambonkiitabernakulum.
Odrębnąkwestią,niezwykletrudnądorozwiązania,byłproblemprzebudowy
irozbudowykościołów.Wobecniemożnościuzyskaniazezwolenianabudowękościo-
łananowymmiejscu(nowejparceli),realizacjamijedyniemożliwymi4wówczas(do
ok.1980r.)byłyprzebudowyirozbudowystaregokościołabądźdobudowydojuż
istniejącegoobiektukościołanowego5.Nasuwająsięzatempytania:
–
jakterozwiązaniawypadły;
–
czyarchitekcibyliprzygotowanidotychzadań,wymuszonychniejakosytuacją
polityczną;
–
jakradzilisobiezrozbudowąstaregokościołaczydobudowądostaregoobiektu
nowego;
–
czyKościółdotychnowychzdańbyłnależycieprzygotowany.
Po1980r.,gdyzasadniczousuniętoodgórneprzeszkodydlabudowyświątyń
wczasietzw.przełomusolidarnościowego,architekcistanęliprzednowymiwyzwa-
1
Napierwszyrzutokajawisięonajakobardzozróżnicowanaikontrowersyjna.Jednychzadziwia
izachwyca,innychoburzamimowysokichocenzarównokrytykówarchitektury,jakihistorykówsztu-
ki.Por.I.Kania,Czykościółistotnieniejestłodziąpodwodną?[Krytykanieudanychform],DZnak”,
nr12/1991,s.77–81;J.Ballenstedt,Kościoły:Jakiebyły,jakiebyćmogą,TP
,nr8/1957,s.1;
J.Woźniakowski,Pochwałabrzydkichkościołów,TP
,nr7/1957,s.3;A.Berestyński,
Kierunkiarchitektury,TP
,nr29/1953,s.3.
2
TerminDarchitekturakrakowska”niejestterminemfachowym,leczoznaczajedynie,żeproble-
matykadotyczyKrakowa,aproblemyporuszanesątuszczególniewidoczne.
3
Tymbardziejżewiększośćkościołówniebyławyposażanawedługpierwotnychzałożeń(wyją-
tekstanowinieznacznailośćkościołów,m.in.te,którezaprojektowałWitoldCęckiewicz).Równieżze
względówmetodologicznych,bydowszystkichświątyństosowaćtęsamąmiarę,wyposażenieomówio-
nezostaniewodrębnejpracy.J.Sz.Wroński,WyposażenieiwystrójkościołówKrakowaXXwieku
jakowyrazposzukiwaniasakralności(maszynopis).
4
Istniałotakiepoufnezalecenie,pochodzącezzewnątrz(spozaPolski)–relacjaks.prof.Józefa
B.Wanatazdnia31marca2006roku.
5
Władzaludowapoczątkowonaderrzadkoiniechętniewydawałazezwolenianabudowęnowego
kościoła,częstowycofywałasięzdanychjużpozwoleń,aczasem(podpresjąspołecznąinaciskiemKo-
ścioła)zezwalałatylkonarozbudowęstaregokościołalubjegoremont.Por.A.Dudek,R.Gryz,
KomuniściiKościółwPolsce(1945–1989),Kraków2003,s.260.
