Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Religiajakozjawiskospołeczno-kulturowe-ujęciateoretyczneaoperacjonalizacja
37
obrażeń,doświadczeńiwierzeń124)jakonkosmizacjęwświętejformie”125.Owaświętość
(sacrum)rozumianabędziezkoleijakonjakośćtajemniczejibudzącejgrozęsiły,odmien-
nejodczłowieka,ajednakzwiązanejznim,codoktórejjestsięprzekonanym,żetkwi
wpewnychobiektachdoświadczenia”126.Religiabędziewięc-ciąglezaPeteremBergerem,
odwołującymsiędoRudolfaOttoiMirceiEliadego-nmanifestowaćsięjakozjawiskoem-
piryczne”127.Zgodnieztakimujęciemniemożemysobienrościćwyłącznegoprawadozro-
zumieniaopisywanychzjawisk”
,twierdzić(jakczynionotowramachredukcjonistycznych
ujęć,poczynającodZygmuntaFreuda),iżnreligianiejestniczymwięcej”128.Napoziomie
badańempirycznychnależywięcuznaćistnieniekonkurencyjnychparadygmatówime-
tod,generującychzwykledylematyzwiązaneznapięciemmiędzytrafnościąarzetelnością
pomiaru
129.Zkoleiwujęciuszerszymnależyprzyjąć,iżnpytanie,czyreligiamogłabybyć
czymświęcej,pozostajewziętewnawias,jakożeproblemtenniemożepodlegaćjakimkol-
wiekpróbomnaukowegozrozumienia”130,acozatymidzie,niewydajesięmożliwaweryfi-
kacjanautentycznościprzeżyciareligijnego”(pytanietakie-jakuważaJanuszMariański-
niepowinnobyćwprzypadkunaukempirycznychnawetartykułowane)131.Jednakmimo
tego,żeniepolemizujemybezpośredniozprzywołanymnapoprzedniejstronieujęciem
religii,proponowanymjużponadwiektemuprzezWilliamaJamesa132,nierezygnujemy
podczasoperacjonalizacjiomawianegopojęciazdodatkowychzałożeńzakorzeniających
systemautodefinicjijednostkiitworzonychprzezniąnarracjiwkontekściekulturowym
ispołecznym.Oznaczato,żefakt,czyiwjakisposóbjednostkaodnosidoświadczenia
izdarzeniadonczegoś,couznajezaboskie”
,niezależytylkoodniejsamej,tymbardziejjeśli
zgodzimysięzprzywoływanymjużstwierdzeniem,żenspołecznapróżnia”anispołeczna
tabularasaniejestwrzeczywistościempirycznejmożliwa133.
124
Notabene,wierzeniaowe,nawetłączonewspójnysystem,niemogąbyćautomatycznienazywanere-
ligią.Takkolokwialnejejrozumieniewyłączałobypozajejobrębcześćnurtówjudaistycznychibud-
dyjskich,uważających,żenwierzeniasąirrelewantnedlauczestnictwawichwspólnocie”(C.Martin,
Acriticalintroductiontothestudyofreligionś,s.3).Podobnetrudnościnapotkamyprzyzawężeniu
wskaźnikówreligijnościdotych,któremiałybysięodnosićdo(nawetwyobrażonychiuzgodnionych
wramachgrupy)nsprawnadnaturalnych”(tamże).Cowięcej,trudnościnastręczarównieżdefiniowa-
nienreligijności”
,która-jakzauważaZbigniewPasek-nzbytczęstowiążesięzempirycznymibadania-
mistatystycznymi”
.Ztegowłaśniepowodubadaczodwołujesiępodczasbadanianowejduchowoścido
kategoriiwrażliwościreligijnej(Z.Pasek,Nowaduchowość.Kontekstykulturowe,Kraków2013,s.14).
125
P.Berger,Świętybaldachim.Elementysocjologicznejteoriireligiiś,s.57.
126
127
Tamże.
Tamże.
128
C.Martin,Acriticalintroductiontothestudyofreligionś,s.13.
129
E.Babbie,Badaniaspołecznewpraktyce,przeł.W.Betkiewicz,M.Bucholc,P.Gadomski,J.Haman,
A.Jasiewicz-Betkiewicz,A.Kloskowska-Dudzińska,M.Kowalski,M.Mozga,Warszawa2005,
s.168.
130
P.Berger,Świętybaldachim.Elementysocjologicznejteoriireligiiś,s.57.
131
J.Mariański,ReligiaiKościółmiędzytradycjąiponowoczesnością.Studiumsocjologiczne,Kraków
132
1997,s.131.
Por.przypisnr116.
133
А.Верховский,Религиозныеорганизацииивозможностиидеологическогопроектированияś,
c.161.
