Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
40
1.Religiajakozjawiskospołeczno-kulturowe-ujęciateoretyczneaoperacjonalizacja
werbalizowane.Możemypróbowaćodczytać,czypytaniaegzystencjalnemiałyszansęwy-
brzmiećwotoczeniurozmówcyorazcodziałosięwmomencie,gdyniezadowalałago
redukcjonistycznalegitymizacjaporządkuświataproponowanawramachcorazbardziej
erodującejideologiikomunistycznej.Możemysięwreszciezastanawiać,czytepytaniazo-
stanąstłumione,czypowrócą,ajeślitak,wjakisposóbzostanązadaneporazkolejny(na
przykładpodczasipozakończeniuzasadniczejsłużbywojskowejumężczyzn,wczasie
studiów,podczaspodjęciapierwszejpracyczyteż-poupadkuZSRR:wczasieciągłego
poszukiwaniapracyizmianyzawodów).
Powyższerozważaniaskłaniajądosformułowaniawstępnejhipotezy,zgodniezktó-
rąwwarunkachporadzieckichniemiałabyzastosowania(bądźwymagałamodyfikacji)
nkrzywaU”stosowanadoopisudynamikireligijności(wedługMicheleDillon:wysokie
wartościosiągająwskaźnikiwokresiedorastaniaiuludzistarszych,apomiędzytymi
okresamiatrybutywskazująnarelatywniemniejsząreligijność148).Jednocześniejednakna
uwagęzasługujezwiązanazewspomnianąkrzywąprawidłowość,zgodniezktórąwwieku
dorosłym-wzwiązkuzcharakterystycznądlategookresużyciowegopodatnościąnacza-
sowewpływyinurty-możliwajestnaprzykładreorientacjacałegopokoleniawkierunku
poszukiwańduchowych(tzw.spiritualseekers149).Innymisłowy:tożsamośćreligijnacha-
rakterystycznadladanejgeneracji(lubraczejistotnychkulturowokategoriispołecznych,
aczasemsubkulturikontrkulturwramachokreślonegopokolenia)jestwwiekudoro-
słymnajbardziejpodatnanaglobalnebądźwynikającezregionalnejdynamikispołecznej
zmiennehistoryczne.Dziejesiętakwkażdymrazie,jeżeliprzyjmiemychoćbyoperacyjnie
istnienieuniwersalnejkorelacjimiędzywiekiembiologicznymidynamikąreligijności(na-
wetjeżelikształtkrzywejmiałbybyćwwarunkachporadzieckichzniekształconyczyzmie-
niony)150.Powyższąprawidłowośćpotwierdzałobyzarównowystępowaniewspomnianych
jużiopisywanychprzezAleksandraPanczenkęprądówkontrkulturowychorazruchów
społecznych,kontestującychrzeczywistośćradziecką151,jakijużsygnalizowanych,bardzo
istotnychpokoleniowosynkretycznychposzukiwańduchowychwlatach90.XXwieku
(MichaiłEpstein,BirgitMenzel)152.Niemożemyprzytymzapominać,żeoileradziecki
projektwymuszonejsekularyzacjibyłrealizowanywniemalcałkowitejizolacji153,otyle
rzeczywistośćporadzieckastałasię(wrazzcałąswojąspecyfiką)częściąnwielkiegoprojek-
tuwielościtożsamościzbiorowejiindywidualnej”
,doktóregonnależąreligieireligijności
wspołeczeństwachmodernizacjiiprocesówpostmodernizacyjnych”154.
148
Przytaczamza:K.A.Roberts,D.Yamane,Religioninsociologicalperspectiveś,s.103.
149
Tamże.
150
Należyjednakprzytympamiętać,żenakształtowejkrzywejmogąwpływaćnzmiennepośredniczące
warunkującezwiązekmiędzywiekiemareligią”
.Oowychczynnikachpośredniczącychwspołeczeń-
stwachpostkomunistycznychpisząPippaNorrisiRonaldInglehartw:tychże,Sacrumiprofanum.
Religiaipolitykawświecieś,s.176.
151
A.A.Panchenko,Morality,utopia,disciplineś,s.220-221.
152
B.Menzel,TeoccultrevivalinRussiatodayś,s.7[za:]A.A.Panchenko,Morality,utopia,disci-
plineś,s.221.
153
A.Agadjanian,ExploringRussianreligiosityś,s.16-17.
154
A.Wójtowicz,Współczesnasocjologiareligii.Założenia,idee,programy,Tyczyn2004,s.7.
