Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Ideapostępudziejowegowsposóbdecydującywpłynęła
nanowożytnąiwspółczesnąmyślZachodu.Rozwijanabyła
nagrunciefilozofiihistoriiprzezLessinga,Comte’a,Hegla,
którzystaralisiędziękipoznaniuprawrządzącychprocesem
dziejowymprzybliżyćjegocel;stałazaoświeceniowym
projektemwychowaniarodzajuludzkiego,asocjalistyczne
ikomunistyczneutopiespołecznechciałyprzekuć
jąnakonkretnyprogrampolityczny.Ichoć
dwudziestowiecznekataklizmyrewolucyjneitotalitarne,
wdużymstopniuzwiązaneztąideą,podważyłyzaufanie
doniej,równieżdziśodżywananowowmyślitranshumanistycznej,
wieszczącej,żenieuchronnypostęptechnologicznydoprowadziludzkość
doosobliwegomomentu,wktórymbędzieonamogłaprzekroczyćbiologiczne
uwarunkowaniaswojejnaturyizyskaćwolnośćodśmierci,choróborazinnych
ogra​ni​czeńczasuiprze​strzeni.
Wszystkiete„postępowe”projektyfilozoficzneipolitycznemająjednak
korzeniestareiprzezniesamezazwyczajniekojarzonezpostępem.Wistocie
bowiembyłyipozostajązsekularyzowanąwersjąjudeochrześcijańskiej
eschatologii.Starożytnifilozofowieihistorycynieznaliideipostępudziejowego.
SkoncentrowaninakosmosiejakomiejscuuobecnieniasięLogosu,nie
postrzegalihistoriijakomiejscateofaniianitymbardziejjakomiejsca
realizowaniasięprzeznaczenialudzkości.Takawaloryzacjahistoriinastąpiła
wstarożytnościdopieropodwpływemObjawieniaprzyjętegoprzezŻydów
ichrześcijan.TobiblijniprorocyiOjcowieKościołapodarowalimyślizachodniej
wzajemniesięwarunkująceideesensuhistorii,jednościrodzajuludzkiego,
po​stępuczyspo​łecz​negowy​miaruescha​to​lo​gii.Tozaśmiałoda​le​ko​siężneskutki
nietylkointelektualne,aleteżhistoryczne.Przyczyniłosiębowiem
dozdynamizowaniadziejówZachodu:nadałoimekspansywność,roszczenia
douni​wer​sal​no​ści,wciążwnichdrze​miącypo​ten​cjałre​wo​lu​cyjny.
Rozwójideipostępudziejowegotrafiałjednakwmyślichrześcijańskiej
nabarieryzwiązanezprzyjmowanymizałożeniamiteologicznymi.Podkoniec
starożytnościAugustynzHipponywypracowałcałościowysystem
historiozoficzny,wktórymsensipotrzebadalszegopostępuhistoriiuległy
unieważnieniu.PostępbowiemwyczerpałsięwedługAugustynawwydarzeniu
Chrystusa.Podwpływemaugustynizmu,którykształtowałprzezwielewieków
myślśredniowieczną,eschatologiananowooderwałasięodhistorii.Człowiek