Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Swedenborga,martynistów,masonów,oświeceniowców,
różokrzyżowców,zwolennikówsurowejdyscypliny,sekty
mesmerytóworazwieleinnych.
Większośćztychsektpierwotniezałożonopoto,aby
zabezpieczałyinteresyswoichczłonków.Terazjednakwszystkie
zajęłysięlosemcałejludzkości.Wwieluprzypadkachowesekty
byłyrównieżpoczątkowostowarzyszeniamifilozoficznymilub
religijnymi;obecnieskierowałyswojąuwagękupolityceiaktywnie
sięwniąangażowały.Różniłysięprzytymmiędzysobą,jeżeli
chodzioproponowaneśrodkidziałania,wszystkimprzyświecał
jednaktensamcel:odnowaspołeczeństwaizreformowanierządu.
Lekarzetwierdzą,żewczasachszalejącejzarazywszelkiegorodzaju
chorobywykazująpewnesymptomywłaściwedlatejdominującej,
któradecydujeoistnieniuepidemii.Podobnezjawiskomiałomiejsce
wświecieintelektualnym.
Należyzwrócićuwagęnajeszczejednąrzecz.Byłtoczas,
wktórymnauki,stającsięcorazbardziejwyzwoloneipewnesiebie,
podważaływiaręwcuda;kiedyrzeczyniewytłumaczalnebyły
zwykleuznawanezafałszywe;kiedywkażdejdziedzinieogłaszano,
żeotorozumzastąpiłautorytet,rzeczywistośćwyparławyobrażenia,
aswobodnebadania–wiarę.Wtymwłaśniekierunkupodążała
wrażliwośćepoki,leczjednocześnieniemalkażdazsekt,októrych
wspomniałem,wtenlubinnysposóbusiłowaładotknąćtego,
coniewidzialne,wszystkiezaśprowadziłydochimerycznych
wierzeń.Spośródnichjednepielęgnowałymistycznewyobrażenia,
innewierzyływodkryciesekretnejmetodyzmianyniektórychpraw
natury.Wtamtymmomenciehistorycznymniebyło
entuzjastycznegoporywu,któryniemógłbystaćsięnauką;niebyło
marzyciela,któryniezostałbywysłuchany,anioszusta,którynie
wierzyłbywewłasnesłowa.Niclepiejnieukazuje
zdezorientowanegoiwzburzonegostanuumysłów,które
rozpaczliwiechwytająsięjakiegokolwiekpunktuoparcia,niżobraz
wędrowcawlesie,któryobawiasię,żezgubiłdrogęizamiastiść
dalej,desperackokręcisięwkółko,kroczącwciążposwoich
śladach.
