Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
TomaszWiślicz
Przekonaniehistorykówozasadniczejróżnicymiędzyhistoriografią
flprawdziwą”
,boprofesjonalną,aamatorską,czyliniegodnązaufania,uległo
dalekoidącejerozjiwostatnichdziesięcioleciachXXwiekupodwpływem
zespołuzjawiskokreślanychjakopostmodernizm.Jednymzjegoźródeł
byłozainteresowaniejęzykieminarracją,arównocześnieprzekonanie,że
żadnawiedzaniemożetranscendowaćjęzyka,którymopisujemyświat.
Ulubionymprzedmiotempostmodernistycznejkrytykiwtymzakresiestała
sięhistoriografia,którajakżadnainnanaukanadawałasiędoudowodnienia
tejtezy.Odwołującsiędopoglądówtakichautorów,jakRolandBarthes,
HaydenWhiteczyPaulRicoeur,postmodernizmuznałpracęhistoryka
zawysiłekbardziejliterackiniżnaukowy.Wtejperspektywiehistorianie
jestwstaniespełnićobietnicyopowiedzeniafljaktonaprawdębyło”
,gdyż
historykniemażadnegodostępudofaktówzprzeszłości,operujejedynie
nalingwistycznychjednostkachtreścioznaczającychtefakty.Niesąone
wżadensposóbustrukturyzowane,dopókihistoryknienadaimsensu,
układającwnarrację,którąnazywamyhistorią.Wtymświetlehistoriajako
naukaniejestposzukiwaniemprawdyhistorycznej,leczsposobemtworze-
niaprzezhistorykaprzekonującegoopowiadania,zgodnegozestandardami
przyjętymiwjegośrodowisku.Postmodernizmzanegowałzatemopozycję
międzyhistoriąiliteraturą,faktemifikcją,azasztandarowąuznałteorię
HaydenaWhite’a,wedługktóregopisarstwohistorycznejestliterackim
artefaktem.Historyk,podobniejakliterat,przedstawiazdarzeniawformie
opowieścirządzącejsięprawamiretoryki,aróżnicapoleganatym,że
literatzdarzeniapoprostuwymyśla,podczasgdyhistorykwynajdujeje
raczejwinnychtekstach,tzw.źródłowych.Zarazemforma,jakąswojemu
opowiadaniunadajehistoryk,masprawiaćwrażeniejaknajściślejszego
naśladowaniarzeczywistości.Abyosiągnąćtencel,historykposługujesię
zarównoklasycznymitropamiliterackimi,jakimetodamiuwiarygodnia-
jącymi,takimijakobudowywanietekstówhistoriograficznychprzypisami
czyteżwyposażanieichwtabelelubzestawienialiczbowe,którestanowią
dlahumanistówwyjątkowosilnyśrodekperswazyjny.
Postmodernistycznakrytykawywarłasilnewrażenienahistorykach
wostatniejćwierciXXwieku,dzielącśrodowisko,azarazemprzyczy-
niającsiędoteoretycznegouwrażliwieniabadaczy,którzymusielizacząć
zwiększąstarannościąokreślaćepistemologicznepodstawyswoichbadań,
azarazembardziejsceptyczniepodchodzićdoichrezultatów.Wwyniku
postmodernistycznejkrytykihistoriajakodyscyplinanaukowautraciła
bowiemswojefundamentalneprzekonanieomożliwościobiektywnego
badaniaprzeszłościistwierdzeniafljaktonaprawdębyło”.Jeżelihistoria
jestliterackimartefaktemlubideologicznąpraktykądyskursywną,to
wjakisposóbmożnaoceniaćjejjakośćwedledotychczasowychkryteriów,
azwłaszczakryteriumflprawdyhistorycznej”?Acozatymidzie,czyprofe-
