Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Niedohistorie,czylidlaczegopewneopowieścioprzeszłościniestająsięhistoriami
13
sjonalnahistoriografia,pełniącadotychczasfunkcjęstrażniczkitejprawdy,
powinnabyćwjakikolwieksposóbuprzywilejowanawstosunkudopozo-
stałychopowieścioprzeszłości,tworzonychinnymilubnawetzbliżonymi
metodami?
Przedewszystkimhistorycyponowniezwrócilisiękuliteraturzepięk-
nej,doszukującsięwniejnietylkoewentualnegoźródłahistorycznego,
leczrównieżinspiracjiinterpretacyjnych.Zarazemuświadomilisobie,że
samirównież—podobniejakpisarze—posługująsięformamiliterackimi.
Jeszczew1979rokuwybitnyangielskihistorykLawrenceStonewystąpił
oprzywróceniewzorcahistorykaliterata,wstydliwiezapomnianegoprzez
scjentystycznąhistoriografiępowojenną1—aprzecieżjeszczew1902roku
drugimwdziejachlaureatemliterackiejNagrodyNoblazostałhistoryk
starożytnegoRzymuTheodorMommsen.flLiterackieuwrażliwienie”histo-
rykówoznaczałorównieżpodjęcieprzeznichnarracyjnycheksperymentów,
którychcelemmiałobyćzerwaniezpseudoobiektywnymstylempisania
historii,naśladującymdziewiętnastowiecznąpowieśćrealistyczną,izasto-
sowaniewpraktycepisarskiejnowocześniejszychformliterackich2.
Prawdziwymwyzwaniemdlasupremacjiprofesjonalnejhistoriografii
stałasięrewolucjainformacyjna,któraspowodowaławytworzeniewolnego
rynkuopowieściohistorii,tworzonychgłówniepozaśrodowiskiemakade-
mickim,aczęstowykorzystującychzdużązręcznościąpoetykędziewiętna-
stowiecznejhistoriiwydarzeniowej.Istniejezresztącałespektrumnieaka-
demickich,azarazemnieliterackichopowieścioprzeszłości,zktórychczęść
podajesięzaflprawdziwąhistoriografię”
,aczęśćwykorzystujepoprostu
elementydyskursuhistorycznegoczynawetniektóremetodybadawczehi-
storiidotworzeniaopowieścijawniefantastycznych.Wszystkieteflosobne”
formyopowieścioprzeszłości,mimoogromnegozróżnicowania,łączyfakt,
żezazwyczajsąznacznieatrakcyjniejszemedialnieodhistoriografiiakade-
mickiej.Historiamusizatemnietylkokonkurowaćwspołecznejświadomo-
ścizróżnymidyletanckimiteoriamispiskowymiczypseudoarcheologiami,
leczrównieżstraciławyłącznośćnacharakterystycznydlaniejdyskurs
ekspercki(tenzwanyprzezBarthes’aflpsychotycznym”),którycorazczęściej
wykorzystywanyjestwkreowaniufikcyjnychświatów.
Zjawiskotojestjednakniezwykleinteresującedlateoriihistoriinauko-
wej.Byćmożeodpowiedzinapytanieofundamentalnepodstawytożsamo-
ścidyscyplinarnejhistoriinależyszukaćwłaśnietam—najejnajdalszych
obrzeżach,czylinajejzetknięciuzopowieściamioprzeszłości,którehistorią
zpewnościąjużniesą.Wtensposóbbyćmożeudasięustalićflwarunki
1L.Stone:TheRevivalofNarrative:ReflectionsonaNewOldHistory.flPastandPresent”
1979,vol.85,s.3—24.
2CharakterystycznydlatejtendencjijestzbiórstudiówExperimentsinRethinkingHistory.
Red.A.MunslowiR.Rosenstone.NewYork—London2004.
