Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
KilkasłówoDKrytycepraktycznegorozumuD
9
-czysty;prawajegoniebiorązupełniepoduwagęinteresówzmysłowości,sąpod
tymwzględemautonomiczne.Nakazy,jakiewydaje,niesąhipotetyczne,tylkomają
wartośćotyle,oilepożądamyprzedmiotu,dlaktóregoosiągnięciawskazująone
środki,sąkategoryczne,bezwzględne,niezależneodjakiegokolwiekzmysłowego
celu.Rozum,jakoźródłomoralności,niemanicwspólnegozeświatemempirycz-
nym;atęniezależność,tęautonomięosiągnąćmożeprzezto,żeniedotyczyżadnej
wybranejtreści,którajakotakamajużkontaktzezmysłowością,leczjesttylko
gołąformąpowszechności.Takwięcformalizmnormetycznychwskazujenaau-
tonomięrozumu.Tazaśjestwyrazemwolnościczłowieka,jakoistotyrozumnej,
nadzmysłowej,myślnej[inteligibilnej-przypisredakcji].
BadaniaKantaporuszająsiędotychczaswdziedziniewyłącznieidealnej,poję-
ciowej,transcendentalnej.Kantustanawiaidealnenormypostępowania,anierea-
lnepobudkidziałań;rozpatrujekryteriamaksympostępowania,anierzeczywi-
stychczynów;chodzimuoprzedmioty,możliwezpunktuwidzeniaetyki,
awięcopojęciadobraizła,anieorzeczywisteprzedmiotyludzkiegochcenia.
IKantwpodobnysposóbrozumietuwolnośćczłowieka.Niejesttowolność
czynów,wolnośćrealna,leczwolnośćwyborumaksympostępowania,anawet
naczelnejzasadymoralności.Wolnośćtanatympolega,żewsądzienaszymotym,
codobremoralnie,niekierujemysięwzględamizmysłowości,leczodnichnieza-
leżni,jakoistotyrozumneimyślne[inteligibilne-przypisredakcji],ustanawiamy
naczelnąformalnązasadęmoralności.Gdybyśmyniebyliwolni,niemielibyśmy
świadomościprawamoralnego;wolnośćjestratioessenditegoprawa,jestwarun-
kiemistnieniasyntetycznegoapriorycznegosądu,wyrażającegotoprawo,jestwięc
wolnościątranscendentalnąnawetwścisłymznaczeniutegosłowa,tj.umożliwia-
jącąpoznanieaprioryczne(praktycznegorozumu).Poznanietoróżnisięzasadni-
czoodpoznaniateoretycznegorozumu.Rozumteoretycznypoznajeto,cojest;
poznanierozumupraktycznegojestpoznaniemtego,cobyćpowinno.Gdybykate-
gorieizasadyteoretycznegorozumunieznajdowałyzastosowania,nierealizowały
sięwświeciezmysłowym,byłybyzewzględunato,coistnieje,adoczegoodnosić
sięmuszą,pusteinicniewarte,gdyżniebyłybyustawodawcze(konstytutywne).Ina-
czejrzeczsięmazzasadamipraktycznegorozumu.Zasadytesąpoznaniemprak-
tycznym,tj.poznaniemnierealności,apoznaniemwidei,dlategoznaturyswej
sąwstosunkudoświatazmysłowegozasadamikierowniczymi(regulatywnymi);
ichoćbypoznaniedobraniezamieniłosięnigdywczyndobry,niestraciłyby
-wedługKanta-nicprzeztonawartości.Dlategotranscendentalizm,stronapo-
jęciowa,gratakwybitnąrolęwsystemieetykiKanta,dlategostronapsychologicz-
na,realna,usuniętajesttunaplandrugi.
DotejstronypsychologicznejprzechodziKantwdziale,zatytułowanymOpo-
budkachczystegopraktycznegorozumu.RozpatrujetuKantjużnienormypostępo-
wania,leczjegopobudki-wkraczawdziedzinęrealną;ustanawiakryteriumjuż
