Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
zostawiałwolnemiejsca,zapewnewceluwniesieniawpisuwpóźniejszym
terminie.Równieistotnąwskazówkąjestzakłóconachronologianiektórych
wpisów24,częstotychzwiązanychzprocedurączterokrotnegozabezpieczania
długunadobrachdłużnika.Wtakichprzypadkachzdarzałosię,żepisarzspo-
rządzałzapisdopieropozakończeniucałejsprawy.Wpisywanewpośpiechu
notki,skreśleniaidopiski,zapiskizaczęteiniedokończone,atakżeznajdujące
sięwksiędzepróbypióra25mogłybywskazywaćnajejbrulionowycharakter.
Wydajesięjednak,żetaksięgabyłajedyną,aksięgiczystopisowejniebyło.
Zanotowanetuwpisybyłypodstawądalszychdziałańprowadzonychprzed
urzędnikami,asprawyzakończone(np.pospłaciezobowiązańkredytowych)
kasowano,częstozinformacją,żedłużnikspłaciłnależności.
Podstawowymjęzykiemksięgijestłacina.Włacińskichzapiskachsporzą-
dzonychprzezHorlewaynawidzimyraczejśladowąznajomośćcharaktery-
stycznychdlategojęzykaformskładniowych,zatosąobecnelicznepoloni-
zmy(bohemizmy?).Przedewszystkimjednaktrzebazwrócićuwagęnabłędy
iswegorodzajunieporadnośćpisarza.Typowedlaniegobłędyskładnioweto
np.złyprzypadekpoprzyimku(cumeffectum,afratri,inregistri)26.Widzimy
także,żemiałproblemyzodmianątakichsłówjakuxor,socer,generczypuer
(np.nr3,9,11).Licznesąbłędywodmianieimion,np.myleniedativuzabla-
tivem,zwłaszczawwypadkuimionJohannes,MathiasczyLucas.Charakte-
rystycznajesttakżeortografiaHorlewayna.Pisarzużywałwwieluwyrazach
literyDw”zamiastDv”(parwus,awunculus),Dy”zamiastDi”(pyememorie,
Hedwygis).CzęstoDy”występujezamiastDi”,gdysamogłoskatasąsiaduje
zespółgłoskąDl”(lybenter,lyber,lybere,fylius).Tosamozjawiskomożemy
teżzaobserwowaćwpisowninazwosobowychczygeograficznych(Lywensis,
Elyzabeth,Kolybab).Przypuszczalniejesttozapisfonetyczny,nieuwzględ-
niającyzmiękczeniasamogłoskiDl”,cojestcharakterystycznedladialektu
mazowieckiego.Możnateżzaobserwowaćzapisyfonetyczne,uwzględniające
wymowęspółgłoskiDc”(porczyoneortisui,paczemhabere).Byćmożestanowi
tośladwymowyzanotowanychwksiędzesłów,zarównonazwosobowych,jak
iwyrazówłacińskich.Pokazujeteż,żesferakulturyżywegosłowawpływała
napracępisarzaipowodowałabłędy,którezresztąniekiedypoprawiał
27
.
Kilkanaściezapisówsporządzonoponiemiecku.Horlewaynposługiwał
tzw.ujednoliconymgórnośrodkowoniemieckimjęzykiemuniwersalnym(Ver-
kehrsprache),podobnymdojęzykazapisekm.in.wkancelariikrakowskiej
tegookresu28.Dotycząoneprzedewszystkimtransakcjizawieranychprzez
24Np.zsierpnia1455r.(s.57),zwrześnia1457r.(s.87).
25Np.s.178.
26Np.nr1,29,770.
27Np.nr16,325.
28J.Wiktorowicz,KrakauerKanzleisprache.ForschungsperspektivenundAnalysemetho-
den,Warszawa2011,s.61–80.
