Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog
43
iszykanowanyprzezlokalnąadministracjępruską,którazwyraźnąsatysfakcją
obserwowałafinansoweiprawnetarapatyksięcia,zupodobaniemoddawałsię
kosztownejsztuceprzyjemnegospędzaniaczasu,awswychrezydencjachPod
BlachąiwJabłonnieotaczałsiętowarzystwemmożeniezawszeszacownym,
alezpewnościąnajbardziejeleganckim.Wowymkręgumłodycharystokratów,
dawnychpodkomendnychksięcia,wydrwigroszyżyjącychzłaskawościFortuny
przyzielonymstolikulubkorzystającychzhojnościmajętnychprotektorów
ifrancuskichemigrantówtonnadawałahrabinaHenriettadeVauban–według
jednychfaworytaksięcia,wedługinnychniezastąpionyzarządcajegodomu
imajątku,takczyinaczej–osobawpływowaidespotyczna.Jakutrzymywano,
tozajejsprawąDBlacha”stałasiękosmopolitycznymtowarzystwem,wktórym
dominowałDtonfrancuski”.Lekceważeniedlajęzykapolskiegoinarodowych
obyczajów,demonstrowaneczęstowotoczeniuksięcia,atakżeprotekcjaroz-
taczanaprzezniegonadfrancuskimteatremwWarszawie–itowczasach
gdyTowarzystwoPrzyjaciółNaukgłosiło,żepielęgnowanieojczystejmowy
iliteraturyjestobowiązkiemDdobregoPolaka”–ściągnęłonaPoniatowskiego
ostrąkrytykęzestronyosóbuznawanych,jakmarszałekSejmuWielkiegoSta-
nisławMałachowski,zanarodoweautorytety.Wpostawieksięciadostrzegali
oniwnajlepszymwypadkugodnąnaganylekkomyślnośćlub–cogorsza–
demonstracyjnąobojętnośćwobecnarodowejwspólnoty.Krążącewśródnich
opinienatematotoczeniaPoniatowskiegopoetaLudwikOsińskipodsumował
złośliwymdwuwierszem:DJeszczePolakpopolskuimówiiczyta,/Boniecała
Warszawajestblachąpokryta”.
Pałacksięciabyłnajbardziejznanym,aleniejedynymośrodkiemgro-
madzącymżądnezabawtowarzystwo,arozgrywającasięnaróżnychpolach
rywalizacjasalonowychkoteriidostarczaławtajemniczonymlicznychpowo-
dówdoplotekikomentarzy.Budziłaonasilneemocje,zdarzałosiębowiem,
iżwrazzupływemwieczoruwykwintnepoczątkowospotkaniazmieniałysię
wniewyszukanepijatyki,aczęśćichuczestnikówkontynuowałazabawędo
późnychgodzinnocnych,zaczepiającprzechodniównaulicachlubdemolu-
jąclokaleisklepowewystawy.Pewnerysyobyczajowościwarszawskiejelity
musiaływywieraćuderzającewrażenie,skoropolatachnawetjedenzuczest-
nikówowychgorszącychDtańcównagrobieojczyzny”–choć,jaksięwydaje,
raczejumiarkowany–JózefKrasińskiwspominałzniesmakiem:Drozpusta,gry,
pijatykaiorgienocne,burdy,pojedynkiikłótnieointrygiromansowezmężat-
kamilubzkobietamiróżnejnazwyzestronymłodzieżyówczesnejstanowiły
modęwielkiegoświata”.Nawróconynadobrądrogępamiętnikarz,jakwielu
muwspółczesnych,częściąwinyzaupadekobyczajówobarczałemigrantów
francuskich,podktórychwpływemmłodziludzieznajlepszychdomówDpo
salonachdobregotonubezwstydnieprzechwalalisięprzedkobietami:ktoile
