Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Prolog
49
zaborami,Dcząstkawolności”zachowanapodrządamipruskiminiebyławcale
mała.Iniedozlekceważenia.UwagaWirydiannyFiszerowej,trzeźwejobser-
watorkiowychczasów:DNaródegoistycznybyłbyżałowałpruskichrządów”
52
,
oddajeopinięwielujejrodakównatematwładzy.Choćwrzeczywistościdaleko
jejbyłodołagodnościopiewanejprzezgazetowychpochlebców,niebyłajednak
równieżtakopresyjna,jakprzedstawialijązwolennicyNapoleonapo1806roku.
ZapewnetowłaśniewieściokierującychwładzamipruskimiDpryncy-
piachludzkości”skłoniływ1801rokuwywodzącegosięzWołynialegionistę
CyprianaGodebskiegodoosiedleniasięwWarszawie.Trzydziestosześcioletni
kapitan,powracajączFrancjidozaborupruskiego,miałzasobąburzliwąprze-
szłość.Wciąguośmiulatprowincjonalnyszlacheckijurystailiteratamator
zamieniłsięwkonspiratoratropionegoprzezRosjaniAustriaków,emisariu-
szakrajowejkonspiracjidoparyskiejDeputacji,wreszcie–oficeraLegionów
PolskichweWłoszechiLegiiNaddunajskiej.Oficera,dodajmy,niezwykłego
–zewzględunabrakdoświadczeniabojowegopełniłpoczątkowofunkcję
zaufanegoadiutantagenerałaFranciszkaKsaweregoRymkiewiczadospraw
kontaktówzkrajowąkonspiracją.PowierzonomurównieżredakcjęDDekady
Legionowej”–pismamającegoedukowaćżołnierzyiwychowywaćichzgod-
niezzasadamirepublikańskiegopatriotyzmu.Podobnezadaniawykonywał
GodebskijakowykładowcawutworzonejdlalegionistówSzkoleMilitarnej.
W1799rokusztabowieciwychowawcażołnierzyprzeistoczyłsięwoficera
liniowego.Pierwszawżyciukampaniaprzyniosłamuawansnaporucznika,
ranęibolesnedoświadczeniezMantui–francuskidowódcaobronytwierdzy,
kapitulując,zgodziłsięwydaćAustriakomdezerterówzarmiicesarskiej.DWia-
domo,żeLegiePolskiecodożołnierzaskładałysięzPolakówwziętychdo
wojskaaustriackiego,którzynahasłowspółbraciprzechodzilipodsztandary
francuskie.Celemułatwieniazmowykazanoimzamykaćkolumnę,aledwo
czołoiśrodekwojskaminęłozamurze,jużprawieszczątkówlegiiniebyło”
53
–utrzymanywspokojnymtonie,lakonicznyopisowegoepizoduwpowieści
Godebskiegoskrywarzeczywistydramatoficerów,naktórychoczachdarto
legionowesztandaryiobdzieranożołnierzyzpolskichmundurów.Wkilka
miesięcypóźniejprzyszłyautorGrenadiera-filozofapojawiłsięubokugenerała
KniaziewiczawtworzonejprzezniegoLegiiNaddunajskiej–jakdawniejreda-
gowałrozkazy,prowadziłsłużbowąipolitycznąkorespondencję,odznaczyłsię
równieżwkilkubitwachipotyczkach.Podwpływemwieściopomijających
sprawępolskąpostanowieniachpokojuwLunévilleorazreorganizacjiLegii
WłoskiejiNaddunajskiejgrożącejutratąichnarodowegocharakteruGodebski
52W
.Fiszerowa,Dziejemojewłasne…,s.307.
53C.Godebski,Grenadier-filozof,Kraków2002,s.10.
