Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
HannaKowalska-Stus
pracy”pomiędzymediewistamiemigracyjnymiakrajowymi.Cipierwsikontynu-
owalitradycyjnemetodybadańzuwzględnieniemrozwojunaukhumanistycznych.
Badaniaradzieckienatomiastniebyłyzdominowaneprzezmetodęmarksistowską,
mimopowszechnegojejobowiązywania,aniektórzybadaczezdołaliuzyskaćzna-
czącąpozycjęnaukowąwświecie.Sposóbinterpretowaniazjawiskrosyjskiejkul-
turyśredniowiecznejdalekibyłjednakoddążeniadoprawdy.
Inicjatoremodnowymediewistykiradzieckiejbyłfilolog,przedrewolucją
privat-docentUniwersytetuMoskiewskiego–AleksandrOrłow.Wlatachdwu-
dziestychzostałakademikiemizastępcądyrektorawInstytucieLiteraturyRosyj-
skiejLeningradzkiegoOddziałuRadzieckiejAkademiiNauk,tzw.DomPuszki-
nowski
1.Wroku1946opublikowałonprogramowyartykuł,zatytułowany:Uwagi
natematznaczeniapracoliteraturzerosyjskiegośredniowiecza
2.Postulował
wnimskoncentrowaniebadańnatekstologii,awperspektywie–edycjitekstów,
uwzględniającejwszystkieichwarianty.Badaczepowinnisiępoświęcićmonogra-
ficznymstudiomnadposzczególnymizabytkami.Byłatometodanawiązującado
pozytywistycznychtradycjiXIXwieku,szkołyTheodoraMommsena,nazywana
drugimpozytywizmem,ponieważ–wodróżnieniuodpierwszego–nietraktowała
badaniaźródełjakoaktuwstępnegodotworzeniasyntez.Wdrugimpozytywizmie
chodziłoopoznaniewyizolowanychfaktów,wymagająceposzukiwańwarchiwach
imającenaceluodtworzeniepełnejhistoriizabytku–odprotografudojegoostatniej
wersji.Wkonsekwencjipoznawanieśredniowieczarozbiłosięnawiedzęonie-
skończeniewielu,niezależnychodsiebie,drobnychfaktach.Mediewiściuciekali
przeddominującąroląhistoriografiimarksistowskiej,którejzadaniembyłotworze-
niewykładniznaczeń,układaniefaktówwkontekst„prawrządzącychhistorią”.
Jednakhistorycyradzieccyubolewalinadtym,żemarksistowskanaukajestniedo-
statecznieprzystosowanadosformułowaniajednolitejkoncepcjirozwojukultury
3.
Notabeneradzieccymarksiścimoglioprzećsięna,powstałejprzedrewolucją,so-
cjologicznejhistoriikulturyPawłaMilukowa
4.Jednakmetodasocjologiczna,którą
posługiwalisięhistorycymarksistowscy,niezdawałaegzaminuwstosunkudośre-
dniowiecza.DoskonaleilustrujetoprzykładMilukowa.Wjegopracy,poświęconej
socjologiirozwoju,wszystkieprzejawykulturowejicywilizacyjnejdziałalności
człowiekazyskałyjednakowąwartość,coniepozwalałomuokreślić,którazdzie-
dzinodgrywaładecydującąrolę.WzwiązkuztymkulturęRusiśredniowiecznej
uznałonzapozbawionąpierwiastkasamoświadomościicelowości.
WodniesieniudopostulatuakademikaOrłowa,uznanirosyjscybadacze,tacy
jak:LewDmitriew,JakowŁurjeiAleksandrPanczenko,wroku1976stwierdzi-
li,że:Работаисследователейдревнерусскойлитературызапоследниетри-
1Por.wspomnieniauczniaOrłowa–D.Lichaczowa:Д.Лихачев,Избранное:Воспоминания,
Санкт-Петербург1997,s.153–158.
2A.Орлов,Мыслиоположенииработполитературерусскогосредневековья,„Известия
ОтделениялитературыиязыкаАкадемиинаукСССР”1946,No47,s.89–93.
3А.Фадеев,Размышленияобученииисториикультуры,„Вопрoсыистории”1964,No1,
s.27–43.
4П.Милюков,Очеркипоисториирусскойкультуры,Санкт-Петербург1904.
