Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
20
HannaKowalska-Stus
тика,Великоенаследие)ihistorii(ЧеловеквлитературеДревнейРуси,
РазвитиерусскойлитературыX–XVIIвеков),napodstawiektórychsformuło-
wałwniosek,żewyróżniającącechąliteraturystaroruskiejwwiekachXI–XIIIoraz
XVIbyłmonumentalizmhistoryczny.Tezataukierunkowałamyślenieoliteraturze
staroruskiejjakopomnikowej,kreującejpostaciepozbawionecechindywidualnych.
Problematykaetyczna,westetycebizantyjskiejściślezwiązanazrealizmemmetafi-
zycznym,zostałaprzedstawionaprzezLichaczowajakokonwencjazachowańzgod-
nychzpanującąideąinazwanaetykietą.Rosyjskątwórczośćokresupostpalamickie-
go,którącechowałdynamizm,wynikającyzestetykihezychastycznej,podkreślają-
cejudziałczłowiekawekonomiiostatecznejprzemianyeschatologicznej,Lichaczow
interpretowałwkategoriachpsychologicznych.Używałterminów:stylemocjonalno-
ekspresyjny,psychologiczneuspokojenie(oikonachAndriejaRublowa),idealizują-
cybiografizm(ożywotachświętychEpifaniuszaMądrego),atakżechrześcijański
psychologizm
8.Lichaczowpisałswepraceznadzieją,żestanąsięoneteoretyczną
podstawąbadańliteraturyrosyjskiej.Tymczasemwśródmłodegopokoleniamedie-
wistówodezwałysiępierwszegłosykrytycznenatematpanującejmetody.Historyk
–bułgarysta,PawełŁukin,autorksiążkioKonstantynieKosteneckim(2001),dowo-
dzi,żeLichaczowbłędnieinterpretowałkulturęhesychazmuwXIVwiekujakopre-
renesansową,posiadającąkorzeniewneoplatonizmie
9.Pomyłka,zdaniemŁukina,
poleganapostrzeganiusztukihesychazmujakopochodnejgreckiegoneoantyku.
Młodybadacztwierdzi,iżwygłoszenieprzezLichaczowareferatunatentematnaIV
MiędzynarodowymZjeździeSlawistów(1958)
10„kanonizowało”tenpoglądimiało
wyjątkowosilnywpływnakierunekbadańmediewistycznychnietylkowRosji
11.
Zaczętowówczasspecyficznystyl–nazywanysplataniemsłów–ibukwalizmprze-
kładówbłędniełączyćzhesychazmem
12.ŁukinzarzucaLichaczowowi,żeopierając
sięnadziewiętnastowiecznejpracybułgarysty–KonstantynaRadczenki
13,przedłu-
żyłżywotstaremupoglądowinahesychazmjakospórplatonikówzarystotelikami,
orazżeukazałgojakoantyśredniowiecznyruchmistyków,przypominającypóźne
zachodnioeuropejskieśredniowiecze(s.191)
14.NiewątpliwązasługąLichaczowa–
mediewistybyłaobronasąduootwartościieuropejskościkulturystaroruskiej.
8Por.Д.Лихачев,Поэтикадревнерусскойлитературы,изд.2дополн.,Ленинград1971.
9П.Лукин,Письменаиправославие.Историко-филологическоеисследование„Сказания
описьменах”КонстантинаФилософаКостенецкого,Москва2001.
10Д.Лихачев,НекоторыезадачиизучениявторогоюжнославянскоговлияниявРоссии
[w:]IVМеждународныйСъездславистов.Доклады,Москва1958,s.17–24,44–52.
11Należyzaznaczyć,żepoglądtenzostałodrazupoddanykrytyce:protopr.Ioann(Mejendorf),
K.Stanczew,W.Moszin,I.Talew.
12П.Лукин,op.cit.,s.187–213.AutorpolemizujetakżeztezamiR.PiccioiCh.Goldblattana
tensamtemat.
13К.Радченко,РелигиозноеилитературноедвижениевБолгариивэпохупередтурецким
завоеванием,Киев1898,s.51–168.
14Istniejebogatabibliografiapracpoświęconychhesychazmowi,którychdużączęśćmożnaod-
naleźćwksiążceИисихазм:Аннотированнаябиблиография.Подобщейинаучнойредакцией
С.Хоружего,Москва2004;także:протопр.Иоанн(Меендорф),ЖизньитрудысвятителяГри-
