Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
DariuszBrzeziński,AnnaKapusta
nadtym,wjakisposóbpodjęciebądźzaniechaniepróbynadaniarozpaczyformy
dyskursywnejumożliwiajejprzezwyciężenie.
CzęśćtęotwieraszkicAnnyKapusty:„Językrozpaczający.PowrótOdysa
StanisławaWyspiańskiegojakoprojektneutralizacjirozpaczy”.Autorka–wper-
spektywieantropologiiemocji–czyniutwórStanisławaWyspiańskiegowskaź-
nikiemprocesutwórczegoufundowanegonawysiłkuuspołecznieniadestruk-
tywnegooddziaływaniarozpaczynaaktywnośćjednostki.Szczegółowejanalizie
poddajewyznacznikikulturowegoteksturozpaczy,opisująckulturotwórcządrogę
odjednostkowejemocjidotekstukultury,składnikakulturysymbolicznej.Wtym
ujęciuPowrótOdysastajesięunikatowympolskojęzycznymexemplum„dzieła
sztuki:pisaniarozpaczy”.Prymarnośćgestówrozpaczy,dominującychsymbo-
liczniewtekściedramatunadkodemwerbalnym,odsłaniarównocześnieuniwer-
salną,ludzkądramaturgiętekstualizacjiskrajnychemocji,ujawniatakżespecyfi-
kępojedynczychfigurdyskursubudującychróżnorodnetekstyrozpaczy.Powrót
Odysa,rozpatrywanyjakokulturowywskaźniktekstualizacjiemocji,pozwalana
dokonaniediagnozy,zgodniezktórąźródłemrozpaczyjest„niedziałanie”wy-
nikającezesłabościmyśli,awięczanikpraktykiuczestniczeniaprzezjednostkę
wpublicznychwymiarachkulturysymbolicznej.Podjęcieindywidualnegowysił-
kuprocesutwórczegowarunkujezaśbiograficznątransgresjęjednostki.
Kwestiawalkizuczuciembezradnościjesttakżegłównymmotywemartykułu
AnnyFoltyniak:„Zapisiniewypowiedziane.MilczenieirozpaczwDziennikach
ZofiiNałkowskiej”.Teksttenstanowipochodnąoryginalnegosposobuczytania
diariuszyautorkiGranicy–niekoncentrującegosięnatym,cozostałownich
zawarte,lecznamomentachzaniechania.Foltyniakwskazujedwiegłówneprzy-
czynymilczeniaNałkowskiej.Jednąznichsątraumatycznedoświadczeniaautor-
ki,takiejakchorobabądźśmierćosóbnajbliższych.Foltyniakprzekonuje,żemil-
czeniejestwtymwypadkunietylkowyrazemniemożnościartykulacjirozpaczy,
aletakżeświadomymgestemobronyprzedzaistniałąrzeczywistością.Stwarza
onoprzestrzeń,wktórejmożliwejestnazwanieiusensownieniedoświadczeń,
azatemteżzapewnienieciągłościjednostkowejnarracji.Kolejnąprzyczynąprze-
milczeńwDziennikachbyłodążeniedotego,bynajintymniejszeprzemyślenia
pisarkiniezostałyprzezinnychzawłaszczoneiprzeciwkoniejwykorzystane.
Sytuacjataka,mającamiejscepolekturzeposzczególnychfragmentówprzezjej
męża,wpłynęławsposóbistotnynatreśćdalszychzapisków,przyczyniającsiędo
powstaniaswoistejautocenzury.Analizazawartawartykule,choćopartagłówne
nalekturzeDziennikówNałkowskiej,zawierarównieżodniesieniadopraktyki
niepisaniawinnychdiariuszach(Iwaszkiewicza,Lechonia,Mrożka),atakżeod-
wołaniadofilozoficznychipsychologicznychkoncepcjitożsamościjednostkowej
(Freud,Ricouer,Foucault).Pozwoliłotoautorcenawpisanieswegotekstuwdys-
kursnatematkulturowychreprezentacjirozpaczy,atakżebiograficznejnarracji
podmiotu.
Autorzytekstówzawartychwkolejnejczęścizbioru–noszącejtytuł
„Kulturoweźródłarozpaczy”–ujmująproblemkonstytuowaniasięskrajnych
