Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmowa:Symbolicznawaloryzacjarozpaczy
JakpiszeLeszekKołakowski:
11
Niesposóbwymknąćsięzpiekielnegokręguepistemologii:cokolwiekpowiemychoć-
bynegatywnieowiedzy–zakładawiedzę,którejzdobyciemsięchełpimy;„wiem,żenic
niewiem”,wziętedosłownie,jestwewnętrzniesprzeczne10.
Niemazatemwiedzyczystonegatywnej.Wszelkawiedzajestpozytywna.
Negacjabowiem,jakuczyłHegel,jesttakżeokreśleniem11.Konsekwentnierzecz
biorąc,aktwątpieniazakładawiarę,żecośjestprawdziwe,tyleżepodmiotwąt-
piącyniewie,comianowicie.Kiedyodrzucasięistnienieprawdy,wszelkiewąt-
pieniestajesiębezprzedmiotowe.Takwięcsceptycyzmjeststanowiskiemza-
równometafizycznym,jakiantymetafizycznymwpodobnymsensie,wjakim
pozytywizmjestfilozofiąiantyfilozofiązarazem12.
Możnaprzyjąć,żefundamentemmetafizykijestrozum,areligii–wiara.
Metafizyka,podobniejakreligia–oczymnauczałjużKołakowskiwObecności
mitu–stanowiodpowiedźnagłębokie,egzystencjalnepotrzebyczłowieka,od-
powiedźnapragnienieżyciawświecieuporządkowanym,któregogenezę,sens
iprzeznaczeniemożnauchwycićiokreślićwtakilubinnysposób.Wtymsensie
metafizykajestwzoremdoświadczeniakruchościegzystencjiludzkiejidowodem
nato,żeniewszystkomożnawiedzieć.Rozumiwiarasąwdopełniającejsięrela-
cjiiracjęmaJanWoleński,żewiarajestgranicąniewiarytakjakwiedzastanowi
graniceniewiedzy.Niemożliwajestzarównototalnaniewiara,jakitotalnawiara.
Azatemichwspólnągranicęstanowirozpacz,widocznawpoznawaniuwżywio-
leprawdyiwżywiolepiękna.
Istniejefundamentalnaidwustronnazależnośćmiędzykulturątoutcourtzjed-
nejstronyajejszczególnymsegmentem,jakimjestfilozofia,zdrugiej.Filozofia
–rzeczywistośćmyślowazakorzenionawkulturze–dziedziczysiłąrzeczyjej
espritipodstawowecechystrukturalne.Alenietylko.Filozofiabowiem–przy-
najmniejczęściowo–zwracaswójdługwobeckultury,przyczyniającsiędojej
ekspansjiiintelektualnegoutwierdzania.Jeślitak,topluralizmiuderzającebo-
gactwomyślifilozoficznejZachodujawisięjakostrukturalneodzwierciedlenie
pluralizmuiwewnętrznejzłożonościtejcywilizacji.Jeślitak,towybitniedys-
kursywnyiracjonalistycznycharakterfilozofiieuropejskiejwyrastazkulturowo
ufundowanegozaufaniadoludzkichmożliwościpoznawczychiwładzyRozumu.
Jeślitak,towreszciesamafilozofiamożesięukonstytuowaćjakoautonomiczna
dziedzinaduchadopierowówczas,gdykulturawykroczypozaswójpierwotny
stanprzedliteracko-mityczny.
Wielośćidalekoidącanieprzekładalnośćjęzykówstanowicechękonstytu-
tywnąfilozofiiwogólności,afilozofiieuropejskiejwszczególności.Jakstwier-
dzaKołakowski:
10LeszekKołakowski,Horrormetaphysicus,ResPublica,Warszawa1990,s.17.
11GeorgW.Hegel,Wykładyzfilozofiidziejów,PIW,Warszawa1976,s.93in.
12LeszekKołakowski,Filozofiapozytywistyczna(odHume’adokoławiedeńskiego),PWN,
Warszawa1996,s.7.
