Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
J.A.Majcherek,Kultura,osoba,tożsamość.Zzagadnieńfilozofiiisocjologiikultury,
Kraków2009,ISBN978–83–7271–577–7,©byWNUniwersytetuPedagogicznego2009
Przejściedoponowoczesnościnietylkotegopodejścianiezane-
gowało,alejewzmocniło,skoronaczelnymhasłempostmodernizmu
jest„radykalnypluralizm”,zaśwśródjegokluczowychideiznalazłosię
„poróżnienie”.Najbardziejbodajznanyantropologtegonurtu,cyto-
wanyjużCliffordGeertz,stwierdza,że„zjawiskowielościkultur,nie-
zależnieodjegoprzyczyn,utrzymujesięirozprzestrzenianawetwśród
przechodzącychprocesniebywałejkonsolidacjisiłnowoczesnejpro-
dukcji,finansów,podróżyihandlu,aściślemówiącwreakcjinanią”
[Geertz2003,309].Ajednakwnurcietympojawiłysiętendencjeod-
mienne,opartenapodejściutranskulturowym,odwołaniudorozumu
„transwersalnego”.Ponadtopostmodernizmogłosiłwyczerpanieza-
sobówtradycyjnychkultur,proklamującponadkulturowysynkretyzm
ieklektyzm.Odzwierciedleniemtychtendencjijestokreślenie„super-
marketkultury”,obrazująceuniwersalny,dostępnypowszechniezasób
treścikulturyoróżnejproweniencji,zktóregomożnaczerpaćnaróżne
sposoby.Zasóbówbyłbywięcjeden,wspólnyipowszechny,adobierane
zniegozestawypartykularneiindywidualne.
Ztegoskrótowegoprzegląduujęćitendencjiwidaćwyraźniedłu-
gotrwałośćiuporczywośćsporumiędzymonistycznymiipluralistyczny-
mikoncepcjamikultury,obecnegozwłaszczawczasachnowożytnych.
Pozostajeonwciążaktualnyiżywy,awięcwartnamysłu.
Trzebajednakdokonaćtupewnegozastrzeżeniaterminologicz-
nego,amianowicie,żepojęciemonizmukulturowegobędzieużywane
wjegodosłownym,sygnalizowanymjużznaczeniu,jakookreślającepo-
glądojednościkulturyludzkiej,wprzeciwstawieniudotezyowielości
kultur,nazywanejtupluralizmemkulturowym.Paralelnedonich(choć
niecałkiemsynonimiczne)pojęciauniwersalizmuipartykularyzmu
lubrelatywizmukulturowego.Niekiedyjednakspotykasięwanalizach
kultury[np.Pietraszko1992]pojęciemonizmu,używanedlaprzeciw-
stawieniatezieoautonomiiczyodrębnościkultury,zatemnaoznacze-
niesubstancjalnejjednościzjawiskkulturowychiprzyrodniczych.Jest
towięcwistociejakaśpostaćredukcjonizmuinaturalizmu,negująca
swoistość,odrębnośćontycznąkulturywobecnatury.Stanowiskoto,
trudnedouzasadnieniaiutrzymania(negacjastandardowegoprze-
ciwstawienianaturyikulturywymagawypracowaniaipodaniainnego
kryteriumwydzielaniazjawiskkulturowychzontycznegouniwersum)
orazterminologiczniemylące,odwołujesiędotradycyjnychpoglądów
10