Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Gromkowska-Melosik,Z.Melosik(red.nauk.),Kulturapopularna:kontekstyteoretyczneispołeczno-kulturowe,
Kraków2010
ISBN:978-83-7587-579-9,©byOficynaWydawnicza„Impuls”2010
J.Barański.Rolaantropologiiwbadaniachkulturypopularnejitożsamości
33
istnieniaczynnegoodbiorcy.Takiepodejściepodważarozumieniekulturypopu-
larnejjakowspółczesnego„opiumludu”,kładzienatomiastnacisknaaktywnego
odbiorcęitwórcęzarazem,grającegoztekstamikultury,dyskutującego,reflek-
syjnego,anawetkwestionującegowytworyjejprzemysłówidopewnegostopnia
narzucającegoimwłasnypunktwidzenia,swojewartościestetyczneigusty.
Zwrócenieuwaginaprzemiennośćtegomechanizmukulturotwórczegonie
jestwyłączniezasługąbadaczyzkręgu„zwrotuetnograficznego”czysamego
Barkera–HerbertGansdostrzegałtenprocesjużwlatach50.minionegowieku
wtrakciebadańetnograficznychnadrecepcjątelewizji.Ztychbadańwynikało,
żeniedość,iżbadaniwidzowiepochodzącyzklasypracującejbezlitośnienabijali
sięzgłupawychreklam,naiwnychobietnicpolityków,niewiarygodnychobra-
zówklasyśredniejjakoostoimoralnościlubludzibiznesuzatroskanychbied-
nymi,tojeszczetreścitesłużyłyzabudulecgrupowejtożsamości.Niedość,że
newsyipopularnakulturawylewającesięzesrebrnegoekranunie„ogłupiały”,
jakbychcielikulturowipesymiści,tojeszczeodgrywałyrolęzgołaodwrotną–
utwierdzaływklasowejdumie14.Podobneopisydokumentująceżywyikrytyczny
odbiórwytworówkulturypopularnej,podważającyobrazodbiorcówjako„kultu-
rowychtumanów”,pozostajądziś,wobecwszechogarniającejobecnościtelewizji,
wzasięgurękibodajkażdego.LawrenceLevinezgadzasięzopiniąLulla,za-
uważając,żeniemamytutajdoczynieniazpasywnąrecepcją,leczzprzekładem
treścikulturypopularnejnaznaczeniazyskującesenswokreślonymkontekście.
Jesttocechatypowadlaklasycznegofolkloru–uczestnikwłączasięwnarrację,
rekonstruującdomniemanątreśćpoprzezto,coniezostałowskazanewprost.
Wtensposóbodbiorcystająsiętwórcami,gdyznaczeniewytworufolkloru(kul-
turypopularnej)niejestwystarczającowyeksplikowane;„wprojektowująsię”nie-
jakowtekst,wprowadzającznaczeniawpustemiejsca15.
Ujawniasięzatempowierzchownośćniektórych,wciążdosyćrozpowszech-
nionychujęćkulturypopularnej–ichekonomizm,socjologizmczyhistorycyzm,
cowykazałyprzytoczonepowyżejprzykładybadań,któredokonały„zwrotuet-
nograficznego”wtejdziedzinie,lecziniektórewcześniejsze,jakówpowyższy.
Obnażyłyonenietrafnośćpostrzeganiajednostekjakobezwolnychwykonawców
wyrokówpłynącychzestosunkówspołecznychczywładzy.Takiobrazowego
świataniejestpełnyiistniejepotrzebawiększegoskupieniasięna–nazwijmy
to–subiektywnościbyciawnimijegodoświadczania.Nieoznaczatobynajm-
niejskoncentrowaniasięnawarstwienieredukowalnychjednostkowychdoznań,
azatempopadnięciawpsychologizm.Tejednostkoweekspresjewyrażanesąbo-
wiemzwyklezapomocąśrodkówpodzielanychprzezinnychuczestnikówinte-
rakcji,któresąrównocześnieuznawaneprzezcałąokreślonązbiorowość,także
14H.Gans,1962,za:L.W.Levine,TeFolkloreofIndustrialSociety:PopularCultureandIts
Audiences,“TeAmericanHistoricalReview”1992,nr5,s.1380.
15Ibidem,s.1386.
