Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Tematykabułgarskawdzewętnastowecznejslawstycelteraturzerosyjskej
17
sakowów.Tenpierwszyideęprzywództwarosyjskiegowświeciesłowiańskimwjego
walcezTurcjąakcentowałwwierszuOrzełRosji(0релРоссии,1853),napisanym
zokazjiczterechsetleciaupadkuKonstantynopola,drugi–wwierszupt.NaDunaj(На
Дунай,1854)
23.
WtymkręgusłowianofilskichzainteresowańBałkanamiiBułgariąznalazłsię
AleksanderF.Weltman(1800–1870)–płodnyprozaik,poeta,archeolog,etnograf
ihistoryk.ZproblematykąbułgarskązetknąłsięwlatachdwudziestychwKiszynio-
wie,gdziesięzaprzyjaźniłzLiprandimiPuszkinem,orazjakouczestnikkampanii
tureckiej1828–1829.Wswychutworachhistorycznych,pisanychwduchusentymen-
talno-romantycznym,idealizowałzarównowładcówstaroruskich,jakteżcarówbuł-
garskichorazBułgarówwogóle(opowieśćpt.Rajna–królewnabułgarska,Райна–
королевнаболгарская,1843,TrojaniAngelica,1858,StaryPresław,1860iinne)
24.
Modelsłowianofilsko-romantycznytematykibułgarskiejprzejęliizmodyfikowali
wdrugiejpołowiewiekuXIXpanslawiści,glebiści(poczwiennicy)oraznarodnicy
rosyjscy.Wprogramiepolitycznympanslawistówproblembułgarskistanowiłczęść
konstytutywnątzw.problemuwschodniego,czylidążeniaRosjidozlikwidowania
dominacjitureckiejnaPółwyspieBałkańskim,przywróceniaprawosławiuKonstanty-
nopolaiuczynieniazniegostolicy,zjednoczonejpodberłemcarówrosyjskich,Sło-
wiańszczyzny.
Wdyskusjinatentemat,prowadzonejprzezkonserwatystówrosyjskich,prymwiedli
NikołajJ.Danilewski(1822–1885)iKonstantinN.Leontiew(1831–1891).DlaDani-
lewskiego,głoszącegoteoriędominacji„słowiańskiegotypukulturalno-historycznego”,
sprawabułgarskabyłapochodnąkwestiiwschodniej(RosjaiEuropa,РоссияиЕвропа,
1871).Leontiewwswymgłównymdzielept.BizantynizmiSłowiańszczyzna(Визан-
тизмиславянство,1875)głosiłpotrzebęoswobodzeniaKonstantynopolawceluutwo-
rzenianowegotypukulturalnego,niesłowiańskiego,leczneobizantyńskiego,pominięte-
goprzezDanilewskiego.Potępiałprzytymzarównozachodnioeuropejskąideęrówności
jakofilisterską,jakteżnadawaniehasłusłowiańskiegobraterstwawaloruwięziogólno-
ludzkiej.ChwaliłTurków,gdyżdziękinim,rzekomo,mogłasięutrzymaćróżnorodność
kulturalnaSłowianbałkańskich.Turcja,odseparowująctychSłowianodliberalnejEuro-
py,ichkulturęzakonserwowała,„zamroziła”.Leontiewżywiłdonichorazdo„slawi-
zmu”antypatię.SzczególnąniechęćodczuwałdoBułgarów,wktórychpsychicedostrze-
gałsymptomy„psiejstarości”,tzn.–jaktoujmował–oznakiprzekształcaniasięze
„świniopasów”w„liberalnychmieszczan”
25.
Własnąinterpretacjętematykibułgarskiejdawalitzw.poczwiennicy,czyliglebiści
rosyjscy.Jakwiadomo,zacechęwyróżniającąglebizmuuchodziprzeświadczeniejego
zwolennikówoszczególnejmisjiSłowiańszczyzny,zbudowanegoprzezPiotraIimpe-
riumrosyjskiegoorazrosyjskiegoprawosławiawdzielebudowaniaKrólestwaBożego
naziemi.Płynąłstądichantyokcydentalizm,idealizacjanarodu(ludu)rosyjskiego,
rzekomozdradzonegoprzezrodzimą,zeuropeizowanąinteligencję,nawoływaniedojej
powrotudokorzeni.PoglądytegłosiliprzedewszystkimApollonA.Grigoriew(1822–
23Г.Германов,Окървавенонавечерие,s.57–58.
24Е.Георгиев,Българскиобрази,s.145;Г.Германов,Окървавенонавечерие,s.72–73.
25A.Walicki,RosyjskafilozofiaimyślspołecznaodOświeceniadomarksizmu,Warszawa1973,
s.442–443;T.Poźniak,DostojewskiiWschód,Wrocław1992,s.59.
