Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
TelesforPoźniak
wątkiisposobyujęciatejtematykibyływznacznymstopniuuzależnioneodczynni-
kówzewnętrznych–tzn.odrosyjskiejpolitykiimperialnejnaBałkanach–orazwe-
wnętrznych.Periodyzacjęjejrecepcjiwliteraturzerosyjskiejnależyprzetowiązać
zarównozwojnamirosyjsko-tureckimi,prowadzonymiwwiekuXIX,jakrównież
zdziejamimyślirosyjskiejorazrosyjskimprocesemliterackim.Nakształtpodstawo-
wego,dziewiętnastowiecznegorosyjskiegomodeluliterackiegotematykibułgarskiej
przemożnywpływwywarłahistoriozofiaromantycznegosłowianofilizmu,realizm-
pozytywizmoraz,opozycyjnewobecpozytywizmu,prądyideowekońcastulecia.For-
mowałyrównocześnietenmodel,wniemniejszymstopniu,indywidualnościtwórcze
klasykówrosyjskich.
Rolękamertonuwtymzakresieprzypisujesiępisarzomrosyjskimlatdwudziestych
wiekuXIX.Problematykębułgarskąwtymczasiewprowadzilidoliteraturyrosyjskiej
wsposóbwyraźnyAleksanderPuszkin(1799–1837)orazliteracijegoczasów.Puszkin
znałosobiścieI.Liprandiego,A.Wostokowa,S.Sobolewskiego,A.Chomiakowa,
M.Pogodina,K.Polewojaiinnychautorów,którzypisalioBułgarach.Zproblematyką
bułgarską,iwogólebałkańską,poetazetknąłsięrównieżpodczasswegopobytu
wKiszyniowieiOdessie(1820–1823)orazdziękilekturzeutworówromantykówfran-
cuskichiangielskich(ProsperMérimée,Byron).Wopowieściachpt.Kyrdżali(1834)
Puszkinprzedstawiłegzotyczną,legendarnąpostaćjednegozprzywódcówpowstania
greckiegoprzeciwTurkomwroku1821.Imiębohateratytułowegopotureckuoznacza
buntownika,hajduka.Autorsugerowałjegopochodzeniebułgarskie
20.
RomantycznąegzotykąwschodniąnasyconesąobrazyBułgariiwwierszachpoety
epokipuszkinowskiejWiktoraG.Tieplakowa(1804–1842).WswychElegiachtrac-
kich(Фракийскиеэлегии,1829)orazwListachzBułgarii(ПисьмаизБолгарии,
1833)przypominaantycznekorzeniekrajuorazopisujeobecnądominacjęnadnim
Turcji.Zachwycasięprzytympięknempejzażubułgarskiegoorazmalowniczością
typówbułgarskichowczarzy.PotępiadominacjętureckąnaBałkanach,wysławiazwy-
cięskiewyprawyRosjanzaDunaj
21.
Wieleuwagitematycepołudniowosłowiańskiej,wtymbułgarskiej,poświęcaliro-
syjscyliteraci-słowianofile.Spośródnich–AleksiejS.Chomiakow(1804–1860)–jak
wiadomo–głównytwórcaideologiisłowianofilskiej.ChomiakowzetknąłsięzBułga-
riąjakooficerkawaleriipodczaswojnyrosyjsko-tureckiej1828–1829.Wjegoutwo-
rachliterackichzwiązanychztądatą,jakteżzwojnąkrymską,możnawykryćwiele
naderpozytywnychwzmianekotymkraju.PoczuciudumyzezwycięstwRosjiprawo-
sławnejnadTurcjątowarzyszywnichrefleksjanadpięknemegzotycznymTracji,
nastrójkontemplacjiiwschodniegorozleniwienia,aleteżnawoływanieBułgarów,
SerbówiChorwatów,bysięobudziliistanęlidowalkizciemięzcą
22.
PodobnystereotypzniewolonejpobratymczejBułgariiorazRosjiwyzwolicielki
znaleźćmożnawwierszachbraciKonstantina(1817–1860)iIwana(1823–1886)Ak-
20А.C.Пушкин,Полноесобраниесочинений,Москва1949,t.III,s.114,663,t.VIII,s.338;utwór
zostałprzetłumaczonynajęzykbułgarskiiopublikowanywroku1874;Г.Германов,op.cit.,s.34.
21В.Tепляков,Стихотворения,Cанкт-Петербург1836;В.Tепляков,ПисьмаизБолгарии.Пи-
санывовремякампании1829годаВикторомТепляковым,Москва1833;Е.Георгиев,Български
образивславянскителитератури,Cофия1969,s.37–48.
22А.C.Хомяков,Стихотворенияидрамы,Ленинград1969,s.5.
